خبرگزاری فارس ـ گروه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: در روایات متعددی داریم که ظهور و فرج امام زمان(عج) پایان تمام مشکلات و سختی‌های دنیاست و به معنای واقعی، گشایش در جهان رخ خواهد داد و این اعتقاد تمام ادیان الهی است. ظهور و فرج منجی عالم بشریت نیازمند مقدماتی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دعاست. در این یک سال کرونایی هر شب همنوا با هم دعای فرج را خواندیم و در لحظه‌های مختلف گرفتاری با ایشان مناجات کردیم، اما چرا هنوز ظهور محقق نشده است؟ پاسخ به این سوال و بررسی دعا و استغاثه به امام زمان(عج) را در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی مطلق استاد اخلاق و سخنران مذهبی بررسی کردیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:
خدا به واسطه دعا ما را نگاه می‌کند
دعا کردن در منابع دینی ما چه اهمیتی دارد؟
در ضرورت و اهمیت جایگاه دعا در کتب آسمانی و در قرآن نقل‌های بسیاری وجود دارد که بر هیچ‌کس پوشیده نیست. همین دعاهاست که سبب نگاه خدای متعال و جلب رحمت پروردگار می‌شود. بنابراین خدا به پیغمبرش فرمود: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ؛ بگو اگر این دعاهای شما نبود، اصلاً خدا به شما توجهی نمی‌کرد.» یعنی اگر می‌خواهیم مورد توجه خدا واقع شویم راهش دعاست.
دعا کردن هم آداب دارد و هم ندارد
برای این دعا و مناجات آدابی هم وجود دارد؟
آداب دعا یک سکه دو روست. از یک منظر «هیچ آداب و ترتیبی مجو، هر چه می‌خواهد دل تنگت بگو» یا به قول جناب خواجه «هر که خواهد گو بیا و هر چه خواهد گو بگو/ کبر و ناز و حاجب و دربان بدین درگاه نیست». یعنی شما هر وقت اعلام نیاز کردی یا هر وقت احساس کردی نیازی داری؛ چه مادی و چه معنوی، کجا بهتر از در خانه خدا و اهل بیت و کجا امن‌تر و داراتر از این خانه و کجا امین‌تر وجود دارد؟
ما برای رفع نیازهایمان به یک جاهایی باید مراجعه کنیم که چند ویژگی داشته باشند. اولاً دارا باشند. بتوانند آن نیاز ما را برطرف کنند. گفت من که خود پشت درم تو را کجا ببرم؟ چه کسی داراتر از خدا و حجت خدا وجود دارد؟ دوم این که باید امین باشد. نیازمندی، حاجات و گرفتاری جزو اسرار افراد است. باید جایی مطرح کنی که امین باشد. ما در زیارات مختلف اهل بیت(ع) و حتی زیارت خاصه امین الله ایشان را امین خدا می‌نامیم. بالتبع آنان برای خلق هم امین هستند. سوم اینکه برای رفع نیاز باید جایی روید که احساس آرامش داشته باشید.
ما در زیارت مخصوص سیدالشهدا(ع) در نیمه رجب داریم که «السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِطَّهٍ الَّذِی مَنْ دَخَلَهُ کَانَ مِنَ الْآمِنِینَ؛ سلام بر تو حسین که باب حطة هستی» یعنی باب ریزش گناهان. هر کس از این باب بیاید در امنیت است. باب حسین و اهل بیت، باب امنیت است.
ما برای رفع نیازهایمان به یک جاهایی باید مراجعه کنیم که چند ویژگی داشته باشند. اولاً دارا باشند. دوم این که باید امین باشد. سوم اینکه برای رفع نیاز باید جایی بروید که احساس آرامش داشته باشید.
از سوی دیگر، خوب است که انسان هنگام دعا و مناجات مودب به یک آدابی باشد و راه آن است که رهروان رفتند. آن نگاه اول معمولاً در مواقع اضطرار است؛ یعنی در مواقعی است که شخص چاره‌ای ندارد و مضطر شده است. ما زمانی که مشکلاتی پیش می‌آید مضطر می‌شویم و دست به دعا برمی‌داریم. به این اهل دعا بودن نیم‌بند می‌گویند. چه بسا بعضی‌ها به این دعایشان پشت هم می‌کنند.
در آیات قرآن داریم وقتی در کشتی هستند و طوفان می‌شود، خدا را صدا می‌زنند. وقتی نجاتشان می‌دهیم کفر می‌ورزند و یادشان می‌رود. اما اهل دعا بودن یعنی در همه حال اهل دعا باشیم که مودب به یک آداب است. مرحوم آیت‌الله بهجت(ره) می‌فرمودند زمانی که می‌خواهید دعا کنید حتماً با طهارت و با حضور قلب باشید. هنگام دعا هم خدا را به عظمت یاد کنید. نعمت‌های خدا را یادآوری کنید و بعد از گناهان خود استغفار کنید و واسطه قرار دهید و نیاز خود را در خانه خدا مطرح کنید.
قانون خدای متعال در نظام هستی بر واسطه است
این واسطه ها چه کسانی هستند و اصلا چرا باید در محضر خداوند واسطه قرار داد؟
خدا ابا کرده است این عالم را بدون سبب مدیریت کند. امام صادق(ع) می‌فرماید: «أن یُجرِیَ الأشیاءَ إلاّ بِأسبابٍ ، فَجَعَلَ لِکُلِّ شَیءٍ سَبَبا و... ؛ خداوند ابا دارد از این که چیزها (امور) را جز از طریق اسباب مدیریت کند». هر چیزی را خدای متعال دارای سببی قرار داده است. یک دلیلش هم از ده‌ها دلیل، این است که این سبب بودن‌ها و شدن‌ها، سبب رشد مخلوق می‌شود.
خدا اراده کرده است که ما با وسیله به درگاهش برویم. حتی فرشتگان الهی هم در زمان توسل خود برای آن که مورد رحمت قرار گیرند، من جمله خود جبرئیل امین یا فطرس یا خود حضرت آدم به خمسه طیبه متوسل می‌شوند.
قانون خدای متعال در نظام هستی بر واسطه است و واسطه داشتن هم یک امر پذیرفته شده و عقلی است. ما الآن به واسطه چشم است که همدیگر را می‌بینیم و به واسطه زبان است که صحبت می‌کنیم یا به واسطه قوه عاقله است که فکر می‌کنیم چه باید بگوییم. همه این‌ها واسطه است. در عالم ماده و معنا هم همین طور است. بنابراین خدای متعال وقتی قرار است، سخنان خود را هم نازل کند با یک تشریفاتی و با واسطه مثل جناب جبرائیل که امین وحی الهی است، برای انبیاءء عظام فرو می‌آورد.
در بین انبیاء، سیدالانبیاء در بعضی از مواقع هم به صورت مستقیم با خدای متعال صحبت می‌کرده است. ما هم همین طور می‌توانیم در نماز مستقیم با خدا صحبت کنیم و یا هنگام دعا با واسطه سخن بگوییم و این اختیار را خدای متعال به ما داده است. برای همین در قرآن داریم «وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ؛ دست آویز و وسیله‌ای [از ایمان، عمل صالح و آبروی مقرّبان درگاهش] برای تقرّب به سوی او بجویید». پس خدا اراده کرده است که ما با وسیله به درگاهش برویم. حتی فرشتگان الهی هم در زمان توسل خود برای آن که مورد رحمت قرار گیرند، من جمله خود جبرئیل امین یا فطرس یا خود حضرت آدم به خمسه طیبه متوسل می‌شوند.
غافل بودن از امام زمان(عج) شرط مروت نیست
امروز امام زمان(عج) واسطه فیض الهی برای ما هستند. ما در قبال ایشان در عصر غیبت چه وظیفه‌ای داریم؟
سعدی می‌گوید: «چنین معشوقه‌ای در شهر وانگه دیدنش ممکن/ هر آن کس پای بنشیند به غایت بی بصر باشد». ما الآن امامی داریم که باذن الله علی کل شی قدیر و باذن الله علی کل شی علیم است و برای ما واسطه فیض محسوب می‌شود. او امامی است که فردای قیامت ما را به نام این امام صدا می‌زنند. در سوره اسراء داریم که «یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ؛ در روز قیامت هر قومی را به نام رهبرشان صدا می‌زنند». حال اگر ما از این امام، غافل باشیم، شرط مروت نیست. ما باید بپذیریم آن چنانی که باید یاد امام زمان(عج) چه یادهای فردی و چه یادهای اجتماعی نیستیم.
وقتی ما از حضرت یاد کنیم، حضرت هم از ما یاد می‌کنند. گرچه ما یاد هم که نمی‌کنیم ایشان یاد می‌کنند. ایشان در روایت می‌فرمایند اگر ما نباشیم دشمنان شما را زیر پا له و نابود می‌کنند و این را در مکتب تشیع به عینه می‌بینیم
در سال‌های اخیر به برکت امام خمینی(ره)، انقلاب و شهدا قدری به یاد امام زمان(عج) هستیم؛ به طور مثال پیش از انقلاب همین مسجد مقدس جمکران که مقام حضرت صاحب الزمان(عج) است، مورد توجه نبود. این مسجد به دستور مستقیم امام زمان(عج) ساخته شده است. رغبت داشتن به این مسجد طبق بیان نورانی امام زمان(عج) جزو علائم ایمان است. ما می‌خواهیم بفهمیم مومن هستیم یا نه باید ببینیم به این مسجد علاقه داریم یا به این مسجد و اعمالی که نقل شده است در این جا بجا بیاوریم، علاقه‌ای نداریم. بعد از انقلاب وضعیت تغییر کرد، اما باید بیش از این‌ها یاد امام زمان باشیم، زیرا ایشان یاد ماست.
وقتی ما از حضرت یاد کنیم، حضرت هم از ما یاد می‌کنند. گرچه ما یاد هم که نمی‌کنیم، ایشان یاد می‌کنند. ایشان در روایت می‌فرمایند اگر ما نباشیم، دشمنان، شما را زیر پا له و نابود می‌کنند و این را در مکتب تشیع به عینه می‌بینیم. ما در انقلاب به وضوح دیدیم که اگر امام زمان(عج) نبود، چطور دشمن‌ها بر ما غلبه پیدا می‌کردند. در دوران دفاع مقدس نیروهای نظامی چندین کشور مقابل ایران ایستادند، اما چه قدرتی بود که توانست ما را پیروز کند؟ ما اوایل انقلاب سیم خاردار نداشیم و به ما نمی‌دادند. پیشرفته‌ترین سلاحی که داشتیم، آرپیجی بود. چطور توانستیم در جنگ پیروز شویم؟ قطعا با یاری و کمک امام زمان(عج) توانستیم موفق شویم.
چرا هرچه دعا می‌کنیم کرونا نمی‌رود؟
در یک سال گذشته به واسطه شیوع بیماری کرونا و مشکلات ناشی از آن، توجه مردم به امام زمان(عج) بیش‌تر و دعا و مناجات بیش‌تری داشتند، اما بعد از این مدت شبهه‌شان این است که چرا ما این همه دعا می‌کنیم و از خدا می‌خواهیم اما هنوز بلای کرونا باقی مانده است. چرا کرونا نمی‌رود؟
حافظ می‌گوید: «حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس/ در قید این مباش که نشنید یا شنید». ما نگاهمان را به دعا باید عوض کنیم. اولاً دعا هم موضوعیت دارد و هم طریقت. هم وظیفه و تکلیف ماست که باید دعا انجام دهیم و هم این که گاهی هم ما نیازهایی داریم و مطالبی مدنظر ماست که آن‌ها را از خدا می‌خواهیم، اما صلاح ما نیست؛ یعنی این چنین نیست که هر چه ما خواستیم، بشود. «هر چه دلت خواست نه آن می‌شود/ هر چه خدا خواست همان می‌شود». وظیفه ما این است که دعا کنیم، اما گاهی اراده پروردگار به امر دیگری است.
دوم این که گاهی استجابت‌ها زمان دارد. گاهی استجابت معنایش این است، از وضعی که هست بدتر نمی‌شود. این عالم هستی، قوانین خودش را دارد. مثل این که ما خودمان را از بالای بلندی پایین بیندازیم و بگوییم خدا هست. بله خدا هست اما آیا ما مجوز چنین کاری را داریم تا انجامش دهیم؟ این معقول است؟ گاهی هم نیازمند زمان است تا آثارش هویدا شود.
نکته بعدی این است که به این دعاهای ما دعا گفته می‌شود یا نه؟ یا لقلقه زبان است؟ هر کسی به نفس خودش آگاه‌تر است. باید دقت کنیم دعای ما واقعی بوده یا نه. ما در معارفمان، حبس دعا داریم. چنانچه در اعمال شب نیمه شعبان و هم در دعای شریف کمیل آمده است که «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ؛ خدایا ببخش گناهانی از مرا که موجب حبس دعا شده است». یعن دعا از بین نرفته است، اما حبس می‌شود. چه چیزی موجب حبس دعا می‌شود؟ یکی ظلم است؛ با تمام اقسامش؛ مثل ظلم به نفس، ظلم به کسانی که خدای متعال تحت سیطره یا اراده ما قرار داده است؛ مثل اهل و عیال و یا کارمند و کارگر تحت مدیریت ما یا همسایه‌ها و.... بنابراین ظلم دعا را حبس می‌کند و گاهی هم حبط و نابود می‌کند. عاق والدین و لقمه حرام هم موجب حبس دعا می‌شود. وقتی همه این‌ها را کنار هم قرار می‌دهیم، می‌بینیم نباید دعایی از همچو منی مستجاب شود؛ وقتی که چنان غرق گناه هستم.
گاهی هم مستجاب نشدن، علامتی برای رشد و تربیت ماست. خدا مربی است که قانون خودش را اجرا می‌کند؛ چون قرار است ما را تربیت کند. استاد ما آیت‌الله شیخ محمد تقی انصاری همدانی می‌فرمود که صبور باشید. نه تنها صبور باشید، شکور هم باشید. این دو را با هم دیگر ممزوج کنید. ایشان برای ما مثال می‌زد که حضرت نوح علیه‌السلام وقتی امر تبلیغ را شروع کرد، دید کسی به غیر عدد انگشتان دست ایمان نمی‌آورد. به خدا گفت چه کنم؟ خدای متعال فرمود: مقداری صبر کن. حضرت نوح لب فرو بست و شروع کرد به انجام تکلیف و تبلیغ کرد. بعد از ۳۰۰ سال گفت: خدایا چه کنم؟ فرمود یک کم دیگر هم صبر کن! ۶۰۰ سال گذشت. بعد گفت خدایا چه کار کنم؟ گفت یک کم دیگر هم صبر کن. ۹۰۰ سال شد. دوباره گفت چه کنم و خدا فرمود این هسته‌ها را بکار تا نخل سبز شود. وقتی نخل آمد روی کوه برو و کشتی بساز. آن جا کشتی ساخت و مردم هم او را دیوانه خطاب کردند تا شد آنچه باید می‌شد. البته از فتنه ابلیس نباید غافل شد. وقتی این چنین می‌شود، بهترین محل برای تخم‌گذاری شیطان است که می‌گوید این همه دعا برای رفع این بیماری یا ظهور امام زمان(عج) کردیم، پس چه شد؟ دائم شبهات را مطرح می‌کند و این جاست که ایمان واقعی خودش را نشان می‌دهد.
برای ظهور امام زمان نیازمند استغاثه عمومی هستیم
برای تحقق ظهور امام زمان(عج) چه باید کنیم؟
تکلیف ما قبل و بعد از ظهور یک جمله است و آن هم اطاعت امر امام است و این قانون اصلی ماست. ما در این عصر باید اهل استغاثه برای مهم‌ترین کار در عالم هستی یعنی وجود مقدس امام زمان باشیم. استغاثه هم یک اصل پذیرفته شده عقلی و نقلی است. فرق استغاثه هم با دعا و توسل در این است که شما در همه شرایط دعا می‌کنید و بعضی از دعاهایی که می‌کنیم هنوز وقت استجابتش نیامده است و در آینده می‌آید. مثل همسر یا فرزندان خوب داشته باشیم که برای آینده است و اضطرار ایجاد نشده است.
دعا درخواست از خدای متعال در تمام احوالات است، اما وقتی انسان مضطر می‌شود و از همه جا بریده و دادخواهی می‌کند به آن استغاثه می‌گویند. در قرآن هم داریم که انبیاء در مواردی استغاثه کرده‌اند. استغاثه به اجابت خیلی نزدیک است، زیرا انسان از همه جا بریده می‌شود و این از همه جا بریده شدن، رمز پیروزی و رمز استجابت است.
راه نجات از بیماری کرونا، استغاثه است. مردم الحمدلله در بحث دعا کم نگذاشتند، اما باید بیش‌تر شود. البته هنوز حالت استغاثه مشاهده نشده است. همین دعای هفتم صحیفه سجادیه که مقام معظم رهبری توصیه کردند، در مقام اضطرار کم خوانده شده است. برای تحقق ظهور امام زمان(عج) باید استغاثه کنیم و این اثر دارد. برای تحقق این امر هم باید اضطرار عمومی داشته باشیم. ما امروز برای ظهور حضرت، نیازمند به این استغاثه عمومی هستیم.
خلوت و مراقبه‌مان را بیش‌تر کنیم
در پایان بفرمایید در این فرصت باقیمانده از شعبان و ماه رمضان برای کسب فیض بیش‌تر چه باید کرد؟
مقداری خلوت و مراقبه خود را بیش‌تر کنیم. باید در گفتار، کردار، رفتار و حتی خطورات قلبی مراقبه داشته باشیم. در این صورت خدای متعال ما را راهنمایی می‌کند. خود این هم یک مجاهده است. ما امروز با خدا و با امام زمان(عج) خلوت کم داریم. ساعاتی از شبانه روز را باید برای خلوت کردن با خدا و امام زمان(عج) بگذاریم.
فیلم این سخنرانی را که در قسمت اول برنامه «منتظرانه» همراه با مولودی‌خوانی مهدی سلحشور به صورت مشترک از صفحات اینستاگرام خبرگزاری فارس و مسجد مقدس جمکران پخش شد.
افزودن دیدگاه جدید