مصاحبۀ حجت‌الاسلام موسوی‌مطلق با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) : استخاره مجازی به دلیل ماهیت از پیش تعیین‌شده‌ آن صحیح نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسوی‌مطلق، پژوهشگر، محقق و نویسنده کتب مذهبی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به رعایت نکته‌هایی در مورد استخاره تصریح کرد: در مورد استخاره لازم است چند نکته را مد نظر قرار داد، یکی از این موارد لفظ خود استخاره است. عملی که در حال حاضر در روایات مرسوم است فقط به این معنا نیست و به معنی طلب خیر کردن از خدای متعال در کارها است.

وی افزود: برای هر کاری دو رکعت نماز خواندن و طلب خیر از خدا کردن در روایات با دستور‌العمل‌های مختلفی آمده است. لفظ استخاره که در جامعه شایع شده است برای یک عمل خاص است که معمولا با قرآن و تسبیح انجام می‌شود و برای این است که اگر در کاری در تحیر ماندند و خوب یا بد آن را نمی‌دانستند، استخاره کنند.

موسوی‌مطلق با اشاره به روش‌های مختلف استخاره گرفتن بیان کرد: استخاره با قرآن که شرایط و دستورالعمل خاص و متفاوت با کیفیت خودش را دارد. استخاره با تسبیح است که آن هم در روایات و سیره بزرگان آمده است و یا استخاره همراه با نماز هم که کیفیت یکی از آنها در مفاتیح‌ الجنان بیان شده است.

ابتدا تعقل بعد مشورت و بعد از آن استخاره

این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: چیزی که بین جامعه مرسوم است استخاره برای هر کار است و قالب مردم آن را انجام می‌دهند و استخاره می‌گیرند، اما یک نکته در این مورد دچار غفلت شده است و آن انجام استخاره در مرحله سوم هر کاری است. مرحله سوم یعنی ابتدا تعقل بعد مشورت و بعد از آن استخاره. به معنی اینکه اگر عقل در تشخیص یک موضوعی درماند و در دوراهی و تحییر باقی ماند و مشورت هم در نتیجه جواب داده نشد آن زمان است که انسان کار را به استخاره واگذار می‌کند. اما امروزه خیلی از افراد در ابتدای هر کاری رو به استخاره می‌آورند.

آینده‌نگری در جایگاه استخاره نیست

وی با اشاره به مواردی که در آن نباید استخاره گرفت تصریح کرد: در امر استخاره باید دانست که در چه مواردی لازم به استخاره است. بسیاری از استخاره‌ها که افراد می‌خواهند و فراوان دیده می‌شود و در جایگاه استخاره نیست، آینده‌نگری است. فردی تماس گرفته بود و استخاره می‌خواست و بعد از گرفتن استخاره سوال کردیم که استخاره برای چه موضوعی بود می‌گوید می‌خواهم بدانم دانشگاه قبول می‌شوم یا نه! جواب این سوال معلوم است و نیازی به استخاره نیست. اگر کسی درس بخواند موفق می‌شود و اگر نه وارد دانشگاه نمی‌شود.

وی ادامه داد: افراد در معامله که هیچ چیز آن معلوم نیست و طبق هیچ ضابطه‌ای نمی‌باشد هم استخاره می‌گیرند که آیا در این معامله سود خواهم کرد یا خیر و جواب ما به این افراد این است که اگر طبق اصول حرکت کنید سود خواهی کرد و یک حساب کاملا عقلی است و جایگاهی برای این موارد در استخاره وجود ندارد. افرادی در مورد سقط بچه تماس‌ می‌گیرند و استخاره می‌خواهند و باید گفت که جواب این هم معلوم است چرا که خلاف شرع و اسلام است و نیازی به استخاره نیست ولی این خانواده‌ها توقع دارند که با استخاره این موارد را حل کنند و خیال خود را راحت کنند.

فلسفه استخاره ارتباط با خدا به واسطه دعا و تلاوت ذکر است

موسوی‌مطلق با اشاره به استخاره‌های مجازی که به تازگی استفاده از آن زیاد هم رواج پیدا کرده است گفت: در استخاره‌های مجازی و اینترنتی که امروزه رواج پیدا کرده است، بحثی که مسلم است خود استخاره گرفتن است و خود استخاره گرفتن‌ها هم مراحل و مراتبی دارد که انجام آن لازم است. گیرنده استخاره یعنی فردی که استخاره را انجام می‌دهد در نتیجه استخاره مؤثر است و باید بدانیم که در استخاره‌های مجازی چنین چیزی وجود دارد یا خیر؟ لازم است بدانیم فلسفه استخاره هم ارتباط با خدا به واسطه دعا و یا تلاوت ذکر و طلب خیر کردن از خداوند است.

این محقق و نویسنده مذهبی ادامه داد: در مواردی که به دیگران گفته می‌شود، استخاره بگیرند در واقع اظهار شایستگی نداشتن باطن فرد متقاضی استخاره است که نمی‌تواند با خدای خودش ارتباط گیرد و فرد دیگری را برای استخاره و ارتباط با خدا شایسته دانسته است و این هم برای این است که مشورتی صورت گیرد و او با خدای متعال در این امر اقدام به استخاره و طلب خیر کند.

وی تصریح کرد: استخاره‌هایی که امروزه رواج پیدا کرده و می‌گویند به سراغ عالم ربانی و افراد خودساخته و افراد اهل توجه دقت و ذکر و ریاضت بروید که استخاره را ایشان برای شما انجام دهند به خاطر ارتباط و نزدیکی بیشتر این افراد با خداوند و در نتیجه استخاره بااعتبارتر است. خود افراد هم می‌توانند برای خودشان استخاره بگیریند اما با شرایط و مراحل خاص که آن هم برای اهل باطن مراحلی دارد.

موسوی‌مطلق با بیان خاطره‌ای از استاد خود مرحوم آیت الله کشمیری گفت: در محضر مرحوم آیت‌الله کشمیری بودم و مکرراً می‌دیدم که ایشان استخاره می‌کنند و جواب هم می‌دهند. ایشان با تسبیح استخاره می‌گرفت و زمانی هم که نجف اشرف بودند روزانه براساس منقولات ۷۰۰ استخاره می‌گرفتند که هم با قرآن و هم با تسبیح بود اما بنده بیشتر با تسبیح دیده‌ بودم. از ایشان سوال کردم که جواب‌های استخاره چگونه مشخص می‌شود؟ گفتند: گاهی آیه مورد نظر استخاره جلوی چشمم و روی تسبیحم نقش می‌بندد، گاهی در گوشم ملائکه الهی می‌گویند که اینچنین بگو و گاهی اوقات هم به دلم الهام می‌شود و مثالی زدند که حالت استخاره گیرنده و معبر خواب گاهی مانند حالت یک شاعر است که طبع شعر آن گل می‌کند و شعری می‌گوید.

این محقق و پژوهشگر مذهبی در مورد چگونگی استخاره گرفتن گفت: استخاره و نحوه گرفتن آن یک علم است مخصوصا استخاره با قرآن که بعضاً مشاهده می‌شود افراد انجام می‌دهند و جواب هم می‌دهند از حروف اولیه صفحه قرآن متوجه آن می‌شوند. برای مثال هرجا که «اوَلَم» آمد به این معنی است که این استخاره خیلی بد است و اصلا نباید به آن عمل کرد و دنبال آن نروند.

استخاره یک امر باطنی در ارتباط با خدا است

وی در مورد امر باطنی استخاره افزود: در بعضی از موارد استخاره افراد از ضمیر خبر می‌دهند که نمونه‌هایی هم داریم مانند مرحوم آیت‌الله لنگرودی که خدمت جناب آقای مرحوم قاضی بودند. می‌گفتند در خدمت ایشان بودیم که استخاره‌هایی می‌‌گرفتند که همه‌ آنها درست بود. آیت‌الله لنگرودی از ایشان سوال کرده بودند که آقا این استخاره‌ها که در قرآن نیست چطور آنها را می‌گویید ایشان می‌گفتند فردی که از در داخل می‌شود و نزد من می‌آید ما تا آخر کار آنها را می‌بینیم فقط قرآن را باز می‌کنیم که فرد باور کند و لقب غیب‌گویی را ندهد. نتیجه‌ای که از این موارد به دست می‌آید این است که استخاره یک امر باطنی و در ارتباط با خدا است.

دراستخاره‌های مجازی باید تأمل کرد

موسوی‌مطلق تصریح کرد: در استخاره‌های مجازی و اینترنت و مواردی که مرسوم شده است باید تأمل کرد چرا که این امر باطنی است و باید دانست آیا ارتباط با خداوند در این موارد ایجاد می‌شود یا خیر؟ و نفس انجام دادن و یا ندادنش را هم بهتر است از فقها و مراجع سؤال شود. به نظر می‌رسد که اینگونه استخاره‌ها مطلوب نیست و بنده نه اینکه آنها را رد کنم ولی اعتمادی به این استخاره‌ها ندارم. یکی از مواردی که به این استخاره‌ها اعتباری نیست ماهیت از پیش تعیین شده آنها است.

وی در آخر با بیان اینکه هر فردی می‌تواند برای خودش استخاره بگیرد گفت: خود فرد هم می‌تواند برای خودش استخاره بگیرد و نیازی نیست که به بزرگان عرفان مراجعه کنند. تنها لازم است مراحل انجام آن را که در مفاتیح‌ الجنان آمده است، رعایت کنند.