شرح دعای اول صحیفه سجادیه _ شماره ۴۱۹ جلسه ۱۵

شرح دعای اول صحیفه سجادیه از حجه الاسلام والمسلمین موسوی مطلق
انتشار در روزنامه عصر ایرانیان

چهارشنبه 29 شهریور 1402 شماره 3929

جلسه پانزدهم
بسم الله الرحمن الرحیم 
وَ دَلَّنَا عَلَیهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ، 
و بر اخلاص‌‏ورزی در توحید و یگانگی‌اش ما را رهنمون شده سپاس می گویم .
اخلاص در توحید یعنی هیچ شرکی در آن در هیج مرتبه ای پیدا نشود ‌واین ممکن نیست مگر به دو طریق ؛ طریق اول معرفت است که در ذیل تعالیم قرآن و عترت حاصل می شود و طریق دوم طریق عشق است که آن نیز حاصل نمی شود مگر از راه تضرع و حشر ونشر با اولیاء الهی و سکوت و تفکر در مقابل خداوند علی اعلی .
این فراز از خطبه امیرالمومنین در نهج البلاغه نیز قابل تامل و تدبر است :
كَمَالُ تَوْحِیدِهِ الْإِخْلَاصُ لَهُ وَ كَمَالُ الْإِخْلَاصِ لَهُ نَفْیُ الصِّفَاتِ عَنْهُ لِشَهَادَةِ كُلِّ صِفَةٍ أَنَّهَا غَیْرُ الْمَوْصُوفِ وَ شَهَادَةِ كُلِّ مَوْصُوفٍ أَنَّهُ غَیْرُ الصِّفَةِ .
علامه مصباح یزدی در ذیل این بیان مولاناامیرالمومنین علیه السلام می گفتند :
این نکته را با یک مثال توضیح می‌دهیم. وقتی می‌گوییم: این کاغذ سفید است، کاغذ موصوف است و سفیدی صفت برای کاغذ. آنچه ما از معنای صفت و موصوف درک می‌کنیم این است که موصوف چیزی و صفت چیز دیگری است که عارض بر موصوف می‌شود. می‌گوییم کاغذ جوهری جسمانی و سفیدی آن، عرضی است؛ لذا کاغذ ممکن است کاغذ باشد اما رنگش عوض شود. پس رنگ غیر از خود کاغذ است. معمولاً از صفت و موصوف چنین برداشتی داریم. حال آیا وقتی می‌گوییم: خدا حیات، علم، قدرت و ... دارد، یعنی خدا یک چیز است و حیاتش، علمش، قدرتش و ... یک چیز دیگری است؟! آیا اینها عارض بر خداوند می‌شوند؟! آیا قدرت او مانند قدرت ماست که ممکن است کم شود و یا از بین برود؟! بسیاری از کسانی که آن دو مرحله از مراحل توحید را گذرانده بودند، در این مرحله سوم موفق نبودند. شاید امروز این گرایش یعنی جدا دانستن صفات الهی از ذات او، گرایش غالب در میان برادران اهل تسنن باشد. شاید امیرالمومنین علیه‌السلام اولین کسی باشد که در عالَم اسلام و چه بسا در عالَم نظر صریحاً این عبارت را گفته باشد که کمال الاخلاص له نفی الصفات عنه؛؛ البته صفت در این‌جا یعنی چیزی غیر از موصوف و ذات. چنین چیزی را نباید برای خدا اثبات کرد؛ بلکه باید آن را نفی کرد. باید بگوییم: خداوند صفتی که غیر از ذات باشد ندارد؛ خدا عالِم است؛ اما علمش عین خودش است و خودش هم عین علم است. خدا قادر است؛ اما خودش عین قدرت است. خداوند یک ذات بسیط است که ما از او چند مفهوم انتزاع می‌کنیم؛ مفهوم ذات، مفهوم صفت علم، مفهوم صفت قدرت و ... . اینها دام‌هایی است که ذهن ما پهن می‌کند تا این مفاهیم را جذب کند.(سخنرانی در دفتر مقام معظم رهبری)

منبع