آیت‌الله العظمی حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی

فقیه عالیقدر، آیت‌الله العظمی حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی

حجت الاسلام سید عباس موسوی مطلق:
زندگی‌نامه کوتاه

در 19 جمادی‌الاوّل 1337 در گلپایگان دیده به جهان گشود. پدرِ بزرگوارش مرحوم آخوند مُلّا محمّدجواد صافی از عالمان بزرگ و اوتادِ زمان و صاحب تألیفات ارزشمندی در فقه، اصول، کلام، اخلاق و شرع و تفسیر احادیث بود[1]. مادر ارجمند ایشان نیز بانویی فاضل و شاعر و شیفته‌ی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بود[2].

این فقیه عالیقدر تحصیلات خود را در رشته‌های ادبیّات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول در گلپایگان، ابتدا در خدمت عالِمِ جلیل‌القدر، آخوند مُلّا ابوالقاسم[3]، و سپس پدر ارجمندش ادامه داد و از سال 1360 ق به شهر مقدّس قم مهاجرت کرد. مدّتی نیز در نجف اشرف، از محضر چند تَن از مراجع و استادان عالیقدر بهره برد.

مهم‌ترین استادان ایشان در قم و نجف عبارت بودند از حضرات آیات:

1. حاج سیّدمحمّدتقی خوانساری؛

2. سیّدمحمّد حجّت کوه‌کمری؛

3. حاج سیّدصدرالدّین صدر عاملی؛

4. حاج سیّدمحمّدحسین بروجردی؛

5. حاج سیّدمحمّدرضا گلپایگانی؛

6. شیخ محمّدکاظم شیرازی؛

7. سیّد جمال‌الدّین گلپایگانی؛

8. شیخ محمّدعلی کاظمی.

ایشان تألیفات فراوانی در زمینه‌ی فقه، اصول، کلام، تفسیر، اخلاق، حدیث، تاریخ اسلام و... دارد[4] و دیوانی نیز منتشر کرده است:

1. شهیدِ آگاه؛

2. الهیّات در نهج‌البلاغه؛

3. رساله در معاملات مُستَحدثه؛

4. توضیح‌المسایل؛

5. استفتائات جدید؛

6. ارث‌الزّوجه؛

7. پرتوی از عظمت امام حسین علیه السلام؛

8. تاریخ حوزه‌های شیعه؛

9. صوت‌الحق و دعوةالصّدق.

مهم‌ترین آثار مهدوی ایشان هم، عبارت‌اند از:

1. منتخب‌الاثر فی‌الامام‌الثّانی‌عَشَر عجل الله تعالی فرجه الشریف؛

2. امامت و مهدویّت؛

3. نوید امن و امان؛

4. اصالت مهدویّت؛

5. انتظار عامل مقاومت و حرکت؛

6. فروغ ولایت در دعای نُدبه؛

7. وابستگی جهان به امام زمان؛

8. معرفت حجّت خدا؛

9. العقيدةالمهدويّه؛

پاسخ‌نامة فقیه فرزانه

بارها توفیق ملاقات فقیه عالی‌مقام، حضرت آیت‌الله حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی را داشته‌ام. دراین‌جا فقط پاسخ حضرتش به یکی از نامه‌هایم را تقدیم می‌کنم:

بسم‌الله الرّحمن الرّحیم

جناب آقای سیّدعباس موسوی مطلق - دام عزّه - مکتوب شما رسید. با مسألتِ توفیق برای شما، در جواب اِشعار می‌دارد: حُب و دوستی خداوند متعال و حضرت امام زمان - ارواح العالمین له‌الفدا - و سایر ائمّه‌ی هُدی علیهم السلام و بلکه اَخیار و علما و صُلَحا، امری است فطری، که انسان بر آن مجبول و مفطور است.

چون انسان بالفطره، دوستدار کمال و صاحبان کمال است.

و عِلم و قدرت و رَحْم و کَرَم و عفو و عدالت و جُود و احسان و سایر صفات کریمه‌ای که اَسماءالحُسْنای خداوند متعال بر آن‌ها دلالت دارند، همه کمال است.

و شخص، وقتی ذاتِ اَقدس خالق مُتَعال را به این صفات و تنزّه و پاکی از همه‌ی نقایص شناخت، چون بالفطره کامل و کمال را دوست می‌دارد و هر چه معرفت شخص بر خدا و صفات کمالیه‌ی او بیش‌تر باشد، حُب و دوستی او به خدا بیش‌تر خواهد بود.

و شاید از این جهت باشد که در قرآن مجید فرموده است: {وَالَّذینَ آمَنوُا اَشَدُّ حُبّاً للهِ}[5] و همچنین حُب و دوستی حضرت پیغمبر اکرم| و ائمّه‌ی اطهار^ به همین جهت است. و خود به خود با معرفت بر این‌که آن بزرگواران در کمالاتِ انسانی و فضایل نَفْسانی، اَکمل و اَفضلِ مخلوقات هستند، حاصل می‌شود.

و در درجات پایین‌تر، حُب و دوستی نیکان و اَخیار و عُلَما و صاحب کمال با معرفت بدانید که آن‌ها واجد علم و صلاحیت و صفات و اخلاق حَسَنه هستند، حاصل می‌شود. لذا انسان بالطّبع [از روی طبع] به چنین اشخاصی احترام می‌کند و دوست می‌دارد که مانند آن‌ها باشد.

چنان‌که تنفّر و بغضِ صفات رذیله و صاحبان آن‌ها نیز جِبِلّی و فطری است، علاوه بر این یکی از صفات فطری حق‌شناسی، شُکرِ نعمت و مُنْعِم است که انسان بالفطره اگر احسان و کمک و خیری از کسی ببیند، از او مُتشکّر و سپاسگزار خواهد بود.

و با معرفت به این‌که خداوند متعال، ولیّ نعمت حقیقیِ تمامِ ممکنات است، و حیات، جود و رزق و روزی و فهم و درک و قدرت و هزاران هزار نعمت دیگر که در اختیار دارد و همان‌گونه که قرآن مجید می‌فرماید: {وَ اِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَاللهِ لا تُحْصُوها}[6] از حدّ شمارش و تعداد خارج است، همه عطا و موهبت الهی است. و انسان عَلَی الدَّوام مشمول این نعمت‌ها است، بالطّبع خدا را که رَبّ العالمین است و دستِ قُدرت و تربیتش او را به مراحل بلند کمالِ انسانیّت رسانده است، دوست می‌دارد؛ مگر آن‌که انسانِ منهایِ فطرتِ انسانیّت شده باشد.

و همچنین نسبت به پیغمبر اکرم و ائمّه‌ی اَطهار علیهم السلام به‌واسطه‌ی حقوق بزرگی از هدایت و تربیت وجهاتِ مهمّ دیگر که بر ما دارند، این حال حق‌شناسی و شکرگزاری را داریم و نمی‌توانیم نداشته باشیم، مگر آن‌که آن بزرگواران را - العیاذبالله - نشناخته باشیم.

و نسبت به حضرت صاحب‌الامر - عجّل‌الله تعالی فرجه - که امام عصر و زمان ما هستند و بقيّة‌الله و، واسطه‌ی فیوض می‌باشند، نیز همچنین حق‌شناسی را داریم؛ زیرا نعمت وجود آن حضرت برای همه از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین نعمت‌های الهیّه است و بر حسب احادیث معتبره: بقای زمین به برکتِ وجود مبارک ایشان است. پس هر چه آن بزرگواران [را] بیش‌تر و کامل‌تر در آن مراتب بلندی که هستند بشناسیم، بیش‌تر آن‌ها را دوست خواهیم داشت، و حق‌شناس وجودشان خواهیم بود و علامت این مَحبّت به حُکم آیه‌ی کریمه‌ی {قُلْ اِنْ کُنْتُمْ تُحِبّوُنَ اللهَ فَاتَّبِعُونِی یُحبّکُمُ اللهُ}[7] متابعت و پیروی از آن‌ها و اطاعت از تعلیمات و دستورات[8] و هدایت آن‌ها است. و شاید از همین جهت باشد که فرموده‌اند: «وَ هَلِ الْاِیمان اِلّا الحُب»[9] یعنی «اَلایِمانُ هُوَ الحُبّ؛ ایمان چیزی غیر از حُب نیست.» چون ایمان و معرفت به خدا و اولیای خدا لازم و ملزوم یکدیگرند. از خدا بخواهید که حُبّ خودش و حُبّ پیغمبر و ائمّه علیهم السلام و سایر بندگان صالحش و حُبّ عمل به احکام و دستورات [دستورهای] شرعی و هر کار نیک و عمل صالح را نصیب شما بسازد. و به این گونه دعا کنید: (اَللّهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّکَ وَ حُبَّ مَنْ یُحِبُّکَ وَ حُبَّ کُلِّ عَمَلٍ یُوصلنی اِلی قُرْبِکَ).[10] امید است علائم دوستان خدا و پیغمبر و ائمّه علیهم السلام در شما تحقّق یابد، و اَعمال شما شاهد این صفت عالی و ممتاز باشد، و توفیقات شما در اِزدیاد و در ظِلِّ عنایت حضرت بقيةالله - ارواح‌العالمین له‌الفدا - و در زمره‌ی مُروِّجین دین و مذهب و از سربازان حقیقی آن حضرت باشید. شَرَف مقدّس و افتخار بزرگ سیادت و اِنتساب به حضرت رسول‌اکرم| و امیرالمؤمنین و حضرت سيّدةنساء‌العالمين سلام الله علیها و سایر اجداد طاهرینتان - صلوات‌الله علیهم اجمعین - را شاکر باشید.[11]

با التماس دعا

والسّلام علیکم ورحمةالله و برکاته

لطف الله صافی12

منبع: کتاب عطش حضور، تالیف حجت الاسلام سیدعباس موسوی مطلق، صفحه 199 الی 209
پی نوشت ها
[1] . ایشان حدود چند هزار بیت شعر در مدح امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و اظهار شوق به زیارت آن حضرت سروده است؛ نشریّه‌ی موعود، ش 34، ص 7.

[2] . دختر مرحوم آیت‌الله آخوند مُلّا محمّدعلی، هم‌حُجره و شریکِ بحثِ مرحوم آیت‌الله میرزای شیرازی؛ آشنایی با مراجع تقلید / 144.

[3] . مشهور به «قطب».

[4] . آیت‌الله صافی گلپایگانی می‌فرماید: ... فکر می‌کنم اوّلین کتابم شرحی بود که بر اَشعار شیوای پدرم نوشتم؛ مجلّه‌ی موعود، ش 34، ص 8.

[5] . بقره / 165؛ م. طلوع:

هر آن کس، دل به شیطان می‌سپارد

سرشکِ غم، ز چشمانش ببارد

ولی آن‌کس که باشد اهلِ ایمان

خدا را از دل و جان، دوست دارد

[6] . نحل / 18؛ م. طلوع:

آنچه بیش از زمین و گردون است

از حساب و کتاب، افزون است

نعمتِ حق بُوَد، که باید گفت:

به یقین، از شمار، بیرون است

[7] . آل عِمران / 31.

[8] . دستورها.

[9] . بِحارالانوار، ج67، ص52 و ج69، ص24 و اصول کافی.

[10] . بِحارالانوار، ج86، ص182 و مفاتیح الجنان.

[11] . پانزدهم رجب‌المرجّب 1416، برابر با 1374/9/17.

[12] . پاسخ‌های صمیمِ فقیه وارسته و مرجع فرزانه حضرت آیت‌الله حاج شیخ لطف‌الله صافی - مدّظلّه العالی - به نامه‌های پُرشور و معنویّت جوانانِ تشنه‌ی تهذیب نَفْس و معرفت الهی را، نشر راسخون (قم) با تنظیم احمد کریمی و حسین کریمی، در 3 بخش نصایح، تعلیم و تربیت و ازدواج، با عنوانِ با جوانان منتشر کرده است.