انسان کامل از منظر امام خمینی(ره)

ارائه شده در هفته نامه یالثارات آبان و آذر 1389

بسیاری از بزرگان، صفات انسان کامل را در آیینه قرآن، نهج البلاغه، زیارات، ادعیه و روایات ائمه معصومین علیهمالسلام تبیین نمودهاند؛ البته این بحث مثل بسیاری از مباحث علمی دیگر مورد مناقشه علماء بوده است و بعضی از فقها ضمن غلو خواندن صفات انسان کامل، این بحث را انحرافی دانستهاند، درحالی که بسیاری از علمای دیگر همان ویژگیها و صفات انسان کامل را قبول کردهاند، منجمله از فقیه عارف مرحوم حضرت آیت الله بهجت(قدس سره الشریف) در این باره سوال شد و ایشان فرمودند: «از مسلمات و اصول صحیحه شیعه میباشد».

در این نوشتار برآنیم تا بعضی از صفات و ویژگیهای انسان کامل را از منظر حضرت امام خمینی(قدس سره الشریف) به نحو اختصار بیان کنیم:

انسان کامل مظهر اسم اعظم الله

«... به حکم القضاء السابق الالهی و العنایه الرحمانیه، وجود خلیفه جامعه لجمیع الصفات الربوبیه و حقائق الاسماء الالهیه واجب، لیکون مظهراً لاسم «الله» الاعظم.» «پس ضرورتاً به حکم قضای سابق الهی و عنایت رحمانی وجود خلیفهای که جامع جمیع صفات ربوبی و حقایق اسمای الهی باشد، واجب است تا این خلیفه مظهر اسم اعظم الله شود.»

انسان کامل، کامل‌ترین مظهر خداوند

«...و اکمل الاسماء هو الاسم الجامع لکلّ الکمالات و مظهره الانسان الکامل المستجمع لجمیع الصفات الاسماء الالهیه و المظهر لجمیع تجلیاته. ففی الاسماء الالهیه اسم الله اکمل و فی المظاهر الانسان الکامل اکمل.» «و کاملترین اسمها اسم جامع همه کمالات است و مظهر آن انسان کامل است که جامع همه صفات و اسماء الهی بوده و مظهر همه تجلیات آن اسم جامع میباشد. بنابراین، در میان اسماء الهی، اسم الله کاملترین آنهاست و در میان مظاهر انسان کامل، کاملترین مظهر است.»

مثل اعلای خداوند

«اعلم ان الانسان الکامل هو المثل الله الاعلی و آیته الکبری و کتابه المستبین و النباء العظیم و هو مخلوق علی صورته و منشاء بیدی قدرته و خلیفه الله علی خلیقته و مفتاح باب معرفته، من عرّفه فقد عرّف الله؛ و هو بکلّ صفتٍ من صفاته و تجلّ من تجلیاته، آیه من آیات الله، و من الامثال العلیا لمعرفه بارئه معرفه تامّه.» «بدان که انسان کامل است که مثال اعلای خدا و آیت کبرای او و کتاب مستبین حق و نباء عظیم بوده و بر صورت حق آفریده شده است و بر دو دست قدرت او وجود یافته و خلیفه خداوند بر مخلوقاتش و کلید باب معرفت حق میباشد، هر که او را بشناسد، خدا را شناخته است؛ او با هر صفتی از صفات و تجلی از تجلیاتش آیتی از آیات خداوند است و از زمره نمونه های بلند مرتبه و گرانقدر برای شناخت کامل خالقش میباشد.»