خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: پیامبر (ص) در روز عید غدیر به امر خداوند متعال، امیرالمؤمنین (ع) را به عنوان وصی و جانشین خود معرفی کرد. در این روز که بعد از فریضه حج و در مسیر بازگشت رخ داد، پیامبر (ص) سه روز مردم را نگه داشت تا تک به تک با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کنند. ایشان در این روز نام دوازده امام بعد از خود را معرفی کردند و آخرین اصول دین به نام امامت و ولایت را نمایان کردند. برای بررسی ابعاد مختلف جایگاه امامت و ولایت در قالب برنامه «شمیم» با حجت‌الاسلام سید عباس موسوی مطلق کارشناس مذهبی و از اساتید اخلاق گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

تمام امور خیر صفرهایی هستند که با عدد «یک» ولایت معنا پیدا می‌کنند

در قرآن کریم واقعه غدیرخم اینگونه توصیف شده است که «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی»، در این روز چه رخ داده است که غدیر اینگونه وصف شده است؟

در قرآن آیات بسیاری درخصوص غدیر وجود دارد، اولی آیه بلاغ است، بعدی همین آیه «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی» است و در نهایت هم آیه‌ای درخصوص فردی که از پذیرش ولایت امیرالمؤمنین تمرد کرد. اما اینکه چه اتفاقی افتاده که این تعبیر مطرح شده است؟ سخن سر حکومت وجود مقدس امیرالمؤمنین است. در آن دوران دعوا سر حکومت الهی و اسلامی بود و چون می دانستند این منصب غیر از باقی کارهایی است که پیامبر فرموده و عنوان شده است بنابراین با ولایت امیرالمؤمنین مخافت کردند.

هر آنچه از فرامین الهی که در طول تاریخ بشریت، انبیای عظام به حسب ظرفیت مردم می‌آوردند در زمان ولایت امیرالمؤمنین بنا بود اجرایی شود. این دوران بعد از انقلاب پیغمبر بود و برای ثبات این انقلاب و محکم شدن پایگاه این انقلاب نبوی، باید یک حکومت شکل می‌گرفت، آن هم حکومتی که از ناحیه خدا باشد و این نشان دهنده اهمیت جایگاه ولایت است.

ولایت را نباید با باقی اعمال سنجید، با هر چیزی که مقایسه شود، خطاست زیرا ولایت اساس همه چیز است و اگر نباشد، باقی امور اعتبار و ارزشی ندارند. کما اینکه به خود پیغمبر هم خطاب می‌شود؛ «فان لم تفعل و ما بلِغت رسالته؛ اگر این را ابلاغ نکنی گویی امر رسالت را انجام ندادی» یعنی ارزش تمام امور به ارزش موضوع ولایت هست. آن‌ها مانند صفرهایی هستند که در کنار عدد «یک»  ولایت معنا پیدا می‌کنند. در زمان پیامبر آن یک، وجود ایشان بود و بعد از ایشان امیرالمومنین است که براساس آیه مباهله همچون نفس پیامبر است.

ولایت امیرالمومنین ۲۱ نوع عذاب را دور می‌کند

ولایت امیرالمومنین دارای چه ویژگی‌ها و شاخص‌هایی است که در روایت داریم «ولایت علی ابن ابی طالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذاب»؟

برخی از عذاب‌ها دنیوی است و برخی اخروی است کما اینکه در قرآن هم همینطور است. نوع این عذاب‌ها هم با یکدیگر فرق دارد. ۲۱ نوع عذاب در قرآن داریم که هر کدوم دارای یک جایگاه متفاوت است و برای یک عده‌ای خاص است که شدت و ضعف دارد. ولایت امیرالمؤمنین و ائمه معصومین(ع) دارای چه ویژگی‌هایی است که از این عذاب‌ها جلوگیری می‌کند؟ ولایت ائمه معصومین(ع) دارای دو قدرت است. اول قدرت در حوزه عالم تشریع و دیگری قدرتی در حوزه عالم تکوین یعنی دارای ولایت تشریعی و ولایت تکوینی هستند. آنچه را که در زندگی روزمره برای ما رخ می‌دهد، با ولایت تشریعی حل می‌کنند یعنی حق قانون‌گذاری که از آن خداست به رسول رسیده است و بعد به امام رسیده است و امام با آن علم الهی، قوانین عالم ظاهر و عالم مُلک را برای ما معین و مشخص می‌کند که اگر ما با همان قوانین جلو برویم، ضامن آرامش حیات دنیوی ماست.

ولایت تکوینی یعنی قدرت اثرگذاری در عالم تکوین را دارند که نشان دهنده جایگاه عظیم آن‌هاست. تحت این ولایت از عذاب الهی در امان می‌مانیم. در روایات فراوانی داریم که ولایت اهل بیت عصمت و طهارت، چه از لحظه جان کندن، چه در عالم قبر و برزخ، چه در عالم قیامت و چه در بهشت، به کار می‌آید. طبیعتاً وقتی ما عمل به دستورات آن بزرگواران داشته باشیم و تحت ولایت آنها سیر و سلوک کنیم، آخرت ما ضمانت می‌شود.

پیامبر در خطبه غدیر ۲۰ مرتبه از امام زمان سخن می‌گوید

پیامبر در خطبه خود در روز عید غدیر به چه نکات و مباحثی اشاره کردند؟

روز عید غدیر، روز نصب جانشینان تمام انبیا بوده است؛ یعنی تمام انبیا در روز غدیر جانشینان خود را معرفی می‌کردند، پس به موعود بعد از خود اشاره می‌کردند و سپس پیامبر آخرالزمان را معرفی می‌کردند که روزی او خواهد آمد و در کتب آسمانی اسم رسول الله الاعظم آمده است و مشخصاتش مطرح شده بود و در نهایت موعود آخرالزمان را هم معرفی می‌کردند.

خطبه غدیر پیامبر از جهات مختلفی، دارای شگفتی‌های متعددی است که از بُعد زمان، مکان، نوع ارائه پیغمبر، حساسیت‌های قبل و بعد و ... قابل بررسی است. پیغمبر در این روز کار قوی رسانه‌ای خود را هم انجام داد و امر کرد که همه حاضران به غایبان این موضوع را برسانند بعد هم  سه روز توقف کرد تا همه تک تک با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کنند.

یکی دیگر از شگفتی‌های خطبه غدیر، معرفی همه ائمه معصومین است؛ یعنی در روز غدیر نه تنها امیرالمؤمنین منسوب می‌شود بلکه تمام انبیاء بعد از ایشان هم منسوب می‌شوند. پیامبر بیش از بیست مرتبه هم مستقیم و با ضمائر اشاره به موضوع مصلح آخرالزمان یعنی حضرت مهدی (عج) اشاره می‌کنند که این هم از آن نکات ناب خطبه غدیر است.

غدیر را باید تبلیغ کرد تا مانع فراموشی‌اش شویم

غدیر متأسفانه مغفول مانده است، چه باید کرد تا عید غدیر و واقعه غدیر را احیا کنیم؟

تلخ‌ترین تجربه در تاریخ اسلام، فراموشی غدیر است. امت پیامبر در کمتر از سه ماه یعنی از هجده ذی‌الحجه تا آخر ماه صفر که ایشان از دنیا رفت، غدیر را فراموش کردند فلذا حضرت زهرا سلام الله علیها می‌خروشد و می‌فرماید: «نسیت یوم الغدیر؛ شما روز غدیر را فراموش کردید» یعنی مطالبه می‌کند از مردم که غدیر چی شد!

از فراموشی غدیر بود که حوادث تلخ تاریخ اسلام به وجود آمد. آل بویه وقتی به حکومت رسیدند، دستور دادند که برای برگزاری مراسم آئینی و جشن در روز عید غدیر، این روز تعطیل باشد. تعطیلی خیلی مؤثر است البته کاش به جای افزایش تعطیلات عید فطر، تعطیلات غدیر را بیشتر می‌کردند زیرا این عید بسیار بزرگتری است. آل بویه اعلام کردند که  شب‌ها در خانه تمام امرا و اشراف، چراغ و مشعل روشن شود یعنی بنا داشتند غدیر را جابیندازند و شلوغ کنند.

در انقلاب ما احیای ارزش‌ها از جمله غدیر بسیار مورد توجه بوده است طوری که می‌توان گفت آنچه از اول انقلاب تا الان رخ داده چندین برابر کارهایی از غدیر تا انقلاب شده است و این براساس تحقیق گفته می‌شود و ادعا نیست. باز در طول تاریخ انقلاب، در این چند سال اخیر  نیز به جهت یک عزم جدی که بین عموم مردم، رسانه‌ها و فضای مجازی شکل گرفته است و شخصیت‌های اثرگذار حوزه دین و فرهنگ به میدان آمدند؛ الحمدالله اتفاقات بهتری رخ داده است.

غدیر نیازمند تبلیغ است یعنی مهمترین وظیفه ما این است که غدیر را تبلیغ کنیم؛ حالا هر کسی با استعداد و با سلیقه خودش باید این تبلیغ را انجام دهد.

صله رحم در عید غدیر باید بیش از ایام نوروز باشد

در روایات و سیره معصومین(ع) برای روز عدی غدیر چه سفارش‌هایی صورت گرفته است؟

عید غدیر، عیدالله اکبر است که امام صادق(ع) سه مرتبه فرمودند که افضل همه اعیاد است و هیچ عیدی به این عظمت نیست. یعنی عید غدیر، در شب قدر، شب نیمه شعبان، عید مبعث، عید قربان، عید فطر و... بهره‌ای دارد. هیچ مناسبتی را نداریم که اعظم از غدیر باشد فلذا ائمه ما سعی می‌کردند با سیره و سخن خود مردم را تشویق کنند. بسیاری از ائمه ما برای غدیر، خطبه دارند و اعمالی را سفارش فرمودند و زیاراتی را بیان کردند.

امام هادی(ع) به عنوان نمونه، زیارت قرآنی امیرالمؤمنین را مطرح کردند که اگر ما برای اثبات ولایت امیرالمؤمنین در قرآن، هیچ نشانه‌ای نداشتیم هم همین بیان نورانی امام هادی(ع) کفایت می‌کرد که اتفاقاً قرائت این زیارت که جزء اعمال روز عید غدیر است.

زمانی که امام هادی را تبعید می‌کردند روز غدیر به نجف رسیدند و ایشان فرمودند می‌خواهم جدم را زیارت کنم و ایستادند و این زیارت عظیم‌الشأن را بیان فرمودند. در خطبه‌های ائمه معصومین(ع) برای روز عید غدیر سفارش به روزه گرفتن شده است که روزه این روز معادل روزه تمام عمر است. در این روز سفارش به اطعام شده است که در هیچ مناسبتی همچنین سفارشی نداریم. در باقی مناسبت‌ها اعلام شده است که مردم اگر دوست دارند اطعام کنند اما در غدیر فوق‌العاده سفارش شده است که شما اطعام بدهید که ثوابش معادل با تمام انبیاء و اوصیاء را اطعام داده‌اید.

سفارش شده است که اگر بناست توسعه‌ای در زندگی رخ دهد مثلاً خریدی انجام شود، ازدواجی صورت گیرد و ... در روز عید غدیر باشد و افراد لباس نو بر تن کنند و عطر بزنند. به طور خاص سفارش به صله رحم در این روز شده است. دید و بازدیدها باید در عید غدیر تنه به تنه نوروز بلکه بالاتر باشد. عید نوروز به جای خودش محفوظ اما در غدیر باید این امور اوج بیشتری داشته باشد و عیدی داده شود و انسان‌ها کاری کنند که این روز در کام بچه‌ها شیرین باشد.

یکی دیگر از سفارش‌های اهل بیت به ما صدقه دادن است که جزء اعمال عید غدیر است؛ یعنی در عید غدیر باید با فقرا و نیازمندان هم دردی داشت. هرزمان بنا باشد کمال یک مناسبت را بفهمیم، باید ارزیابی کنیم در آن چه میزان به نماز و دعا و صدقه سفارش شده است.

عظیم‌ترین فضیلت قرآنی امیرالمؤمنین، آیه مباهله است

برخی تصور می‌کنند که انتصاب امیرالمؤمنین به جانشینی پیامبر به فرمان الهی، تنها در عید رخ داده است، این باور درست است؟

خیر اولین مرتبه، در زمان دعوت علنی عشیره عقربین بود که پیغمبر به اجماع هم عامه و خاصه یعنی شیعه و سنی  فرمودند هرکس به من ایمان بیاورد، جانشین من خواهد شد که جز وجود مقدس امیرالمؤمنین (ع) هیچ‌کس ایمان نیاورد. البته ایشان از قبل ایمان آورده بود و در این محفل ایمان خود را علنی کرد. این جزء احادیث متواتر است و همه نقل کرده‌اند.

در مواقع دیگری مانند سوره برائت، جنگ‌های متعدد  و مناسبت‌های دیگری در همین ماه ذی‌الحجه که ماه ولایت است، ایشان به این موضوع اشاره کردند. در ماه ذی‌‌الحجه بخشیدن لقب امیرالمؤمنین به وجود مقدس علی ابن ابیطالب را داریم، نزول آیه ولایت را داریم و در روز بیست و چهارم این ماه واقعه مباهله را داریم که غدیر ثانی آن را می‌نامند. عظیم‌ترین فضیلت قرآنی امیرالمؤمنین، همین آیه شریفه مباهله است که در آنجا امیرالمؤمنین به عنوان نفس پیغمبر معرفی می‌شود. نزول آیه مبارکه تطهیر و نزول آیه مبارکه سوره انسان در خصوص اطعام فقیر، مسکین و یتیم هم در ماه ذی‌الحجه بوده است. بنابراین جشن‌های غدیر را  باید تا روز مباهله ادامه داد.

روش پیامبر در غدیر که سه روز توقف کردند تا همه بیعت کنند هم نشان می‌دهد که برنامه‌های غدیر باید تداوم داشته باشد. در زیر سایه این جشن‌ها اصل غدیر معرفی و معارف منتقل می‌شود که موجب ازدیاد محبت به امیرالمومنین و همدلی بین مردم است و روح ایثار و انفاق را هم بین مردم زنده می‌کند.

فیلم این گفت‌وگو که در قالب برنامه «شمیم» پخش شد، به همراه گفت‌وگو با ساسان زارع سخنگوی ستاد مردمی جشن غدیر و مدیحه‌خوانی علی مهدوی‌نژاد از کربلای معلی را اینجا ببینید:

منبع