خلاصه تقریر درس فقه مقارن استاد حجت الاسلام موسوی مطلق - جلسه ششم

بسم الله الرحمن الرحیم
به دلائل زیادی قول و فعل و تقریر امامان معصوم حجت و سنت می باشد.
الف) عصمت:
به ده ها دلیل نقلی عصمت اهل بیت قابل اثبات است و اثبات گردیده و دلائل عقلی منجمله عقلا پذیرفته اند که قول و فعل و تقریر کسی قابل تبعیت است که خطا و اشتباه نداشته باشد چراکه اگر اشتباه کار و خطاکار باشند، آن قول و فعل و تقریر قابل اعتماد نیست، در نتیجه تبعیت از معصوم سبب یقین می گردد.
ب) نص صریح قرآن در تبعیت از اولی الامر
ج) احادیث فراوان متواتر که از فریقین از رسول اکرم اسلام آمده است.

نقد حجیت صحابه
در تعریف صحابه علمای علم حدیث گفته اند:
الصحابی من لقی النبی (صلی الله علیه وآله وسلم) مؤمنا به ومات علی الإسلام؛ صحابی کسی است که پیامبر را ملاقات کند در حالی که به او ایمان دارد و در حال اسلام بمیرد.
علمای علم اصول اینچنین گفته اند:
هو کل من لقى النبى صلى الله علیه و آله و سلم مومنا به و لازمه زمنا طویلا حتى صار یطلق علیه اسم الصاحب عرفا؛ صحابی کسی است که پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم را ملاقات کند. با ایمان البته لازمه این ملازمت باید طولانی باشد تا جائی که عُرفاً به او گفته شود همراه پیامبر بوده است.
تعدا صحابی پیامبر را بیش از صدهزار نوشته اند. دینی که صدهزار حجت داشته باشد معلوم است چه بر سر آن دین خواهد آمد.
به مردان صحابه گفته می شود و به زنان صحابات.
آیاتی که اهل سنت به آن جهت عدالت صحابه متمسک می شوند، قابل تعمیم به همۀ صحابه و مسلمانان نیست، آیاتی مثل:

وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ (خداوند از همۀ پیشگامان نخستین، از مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی و درستی از آنان پیروی کردند خشنود است، و آنان هم از خداوند خشنودند.)
سورۀ توبه آیه ۱۰۰
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ (( بهترین امتی که به سود همۀ جوامع انسانی [و در جهت همه گونه خدمتی به آنان] پدیدار شده شمایید.))
سورۀ آل عمران آیه ۱۱۰
آیات ذم صحابه
وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاهِ قَامُوا کُسَالَىٰ (چون به نماز مشغول شوند با کسالت نماز می خوانند.)
سورۀ نساء آیه ۱۴۲
وَلَکِنْ کَرِهَ اللَّهُ انْبِعَاثَهُمْ (( ولی خداوند برانگیختنِ [اجباری] آنان را [به سوی جهاد] خوش نداشت، به این علت آنان را [از حرکت] بازداشت.))
سورۀ توبه آیه ۴۶
لَوْ خَرَجُوا فِیکُمْ مَا زَادُوکُمْ إِلَّا خَبَالًا ((اگر [هم] با شما بیرون می آمدند جز فساد و تباهی به شما نمی افزودند.))
سورۀ توبه آیه ۴۷
وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ ائْذَنْ لِی وَلَا تَفْتِنِّی (( برخی از منافقان [در شروع جنگ] می گویند: به ما اجازۀ [ترک جهاد] ده.))
سورۀ توبه آیه ۴۹
وَیَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْکُمْ وَمَا هُمْ مِنْکُمْ ( به خداوند سوگند می خورند که از شمایند درحالی که از شما نیستند.)
سورۀ توبه آیه ۵۶
فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ (( چون خداوند از احسانش به آنان عطا کرد از پرداخت زکات بخل ورزیدند و [از پیمانشان] برگشته، [از وفای به آن] روی گرداندند.))
سورۀ توبه آیه ۷۶
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ ((ای مؤمنان! اگر منحرف نافرمانی خبر مهمی برایتان آورد [دربارۀ آن] تحقیق کنید که مبادا از روی ناآگاهی به گروهی آسیب برسانید و از کار خود پشیمان شوید.))
سورۀ حجرات آیه ۶
وَیَقُولُ الَّذِینَ آمَنُوا لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَهٌ ۖ فَإِذَا أُنْزِلَتْ سُورَهٌ مُحْکَمَهٌ وَذُکِرَ فِیهَا الْقِتَالُ ۙ رَأَیْتَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ نَظَرَ الْمَغْشِیِّ عَلَیْهِ مِنَ الْمَوْتِ ۖ فَأَوْلَىٰ لَهُمْ ((مؤمنان می گویند: چرا سوره ای [در خصوص فرمان جهاد] نازل نمی شود؟ ولی هنگامی که سوره ای روشن و صریح نازل می شود که در آن از جنگ سخنی به میان آمده، بیماردلان را می بینی چون کسی که در بی هوشی مرگ افتاده به تو نگاه می کنند، [نگاهی پُر از ترس و وحشت،] پس [این حالت] برای آنان سزاوارتر است.))
سورۀ محمد آیه ۲۰
وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَهً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَیْهَا وَتَرَکُوکَ قَائِمًا ۚ قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَهِ ۚ وَاللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ ((چون تجارت یا [سرگرمی و] لَهوی را ببینند [از صف نماز] به سوی آن متفرق می شوند، و تو را درحالی که [برای خواندنِ خطبه ] ایستاده ای رها می کنند! بگو: آنچه نزد خداست از لَهو و تجارت بهتر است، و خداوند بهترین روزی دهندگان است.))
سورۀ جمعه آیه ۱۱
روایات در ذم صحابه
روایات ذم بعضی صحابه بسیار زادتر از آن است که در این مقام بیان گردد، بعنوان مثال برخی از این روایات را عرض می کنیم:
إنَّ فی أصحابی اثنا عشر منافقاً (همانا در میان اصحاب من دوازده منافق وجود دارد.)
صحیح مسلم ج ۲، ص ۶۱۸
أَیُّهَا اَلنَّاسُ قَدْ کَثُرَتْ عَلَیَّ اَلْکَذَّابَهُ فَمَنْ کَذَبَ عَلَیَّمُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ (ای مردم! دروغگویان بر علیه من بسیارند، پس هر کس دروغی به عمد بگوید جایگاه او در آتش خواهد بود.)
اصول کافی ج ۱ ص ۶۶
لا تَرْجِعُوا بَعْدی کُفَّارًا یَضْرِبُ بَعْضُکُمْ رِقابَ بَعْضٍ (بعد از من به کفر باز نگردید، طوریکه گروهی گردن گروه دیگر را بزند.)
صحیح مسلم ج ۱، ص ۲۴۲
روایات فراوانی وجود دارد که حکایت از انجام دادن گناهان کبیره از صحابه می باشد، نظیر: زنا، قتل نفس، شرب خمر، شهادت دروغ.