سبزوار

سَبزِوار شهری تاریخی و کهن در استان خراسان رضوی است که نام پیشینش بیهق بوده است. سبزوار از مهم‌ترین مراکز جمعیتی، دانشگاهی، فرهنگی، اسلامی و تاریخی شمال شرق ایران به‌شمار می‌آید و به عنوان یکی از نمادهای تاریخ و علم ایران مطرح شده‌است. مراکز علمی و دانشگاهی و همچنین حوزه‌های علمیهٔ این شهر از قدمتی دیرینه برخوردارند. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دانشگاه حکیم سبزواری و دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه‌های مهم این شهر می‌باشند. هم‌اکنون ۱۴ دانشگاه و مؤسسهٔ آموزش عالی بزرگ در این شهر مشغول به کار می‌باشند.

پس از حملهٔ مغول به سلطنت خوارزمشاه، حکومت سربداران ایجاد گردید که رهبری سیاسی و نظامی آنها را عبدالرزاق باشتینی و رهبری مذهبی و معنوی‌شان را شیخ خلیفهٔ مازندرانی بر عهده داشت. مدتی بر قسمت‌هایی از ایران حکومت کرد و مرکز این حکومت سبزوار بود. حکومت سربداران اولین حکومت با گرایش شیعهٔ دوازده‌امامی در ایران بود. سبزوار همچنین از نظر تجاری بین شهرهای استان خراسان رضوی از جایگاه ممتازی برخوردار است.

نام قدیم سبزوار، بیهق است. بیهق را پیش از اسلام، «بیهه» یا بیهین یا بیهگ (یعنی جای نیکو یا بهترین ناحیه در این منطقه از مشرق ایران در عصر ساسانی) می‌گفته‌اند. «بیهه» که میان نیشابور در مشرق و قومس در مغرب، واقع بوده‌است، بر سر راه ابریشم (از چین تا مدیترانه) قرار داشته و به عنوان یکی از مراکز تمدنی ایرانی پیش از اسلام مخصوصاً در عصر اشکانیان و ساسانیان آباد بوده‌است که بعدها آن را سبزوار خواندند.
در تاریخ بیهق آمده‌است: و سبزوار شهری بزرگ شد با انواع درخت میوه‌دار و سایه‌بخش، پس مردمان آن را سابزوار نوشتند و گفتند سبزوار کجنات تجری من تحت‌الانهار.