زادروز: 1330
محل تولد: قم
وفات: 22 تیر 1378 | 29 ربیع الاول 1420ه.ق
آرامگاه: قم

آیت الله شیخ علی صفایی حائری

 

علی صفایی در سال ۱۳۳۰ش در قم متولد شد. پدرش عباس صفایی حائری از علمای قم و پدربزرگش محمدعلی صفایی حائری از علمای نجف بود که به دعوت عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، به قم هجرت کرد.

محمد یکی از فرزندان صفایی در جنگ ایران و عراق در حلبچه به شهادت رسید. مستند «عین، صاد» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمد دریایی درباره زندگی و اندیشه‌های علی صفایی ساخته شده است.[۳]

وفات

صفایی در ۲۲ تیر ۱۳۷۸ش در راه سفر به مشهد و زمانی که قصد بازدید از پشت‌صحنه فیلم کودک و سرباز، ساخته رضا میرکریمی را داشت، در سانحه تصادف درگذشت. سید مهدی روحانی در قم بر او نماز میت اقامه کرد و پس از آن، در گلزار شهدای علی بن جعفر، نزدیک قبر فرزند شهیدش دفن شد.

تحصیلات

صفایی حائری پس از تحصیلات ابتدایی، در سیزده‌سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. دروس سطح حوزه را از نصرت میانجی، اسدالله مدنی، ابوالفضل موسوی تبریزی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید مهدی روحانی، محمدتقی ستوده، حسین نوری همدانی، محمد فاضل لنکرانی و جعفر سبحانی آموخت و شرح منظومه را نزد مرتضی بنی‌فضل گذراند.

صفایی در درس خارج فقه و اصول از سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی و بیشتر، از پدرش عباس صفایی حائری بهره برد.

او در نوجوانی به مطالعه تاریخ ادبیات جهان و رمان‌های مشهور ایران و جهان پرداخت.

اندیشه

جایگاه دین

علی صفایی آدمی را در مجموعه‌ای از روابط می‌دید که با خود و دیگران و هستی دارد و وحی برای او یک ضرورت است. وحی و دین، راهی در کنار سایر راه‌های عُقَلایی، چون فلسفه و عرفان نیست؛ بلکه تنها راه ممکن است. دین است که به ما می‌آموزد چگونه زندگی کنیم و چگونه بمیریم.

در این تلقی، بحث «دین حداقلی» و «دین حداکثری» معنایی ندارد؛ چراکه همه چیز را باید از خدا آموخت از نظر صفایی، دین را نباید کنار فلسفه و علم قرار داد. دین آمده است تا کوتاهی اینها را جبران کند.

نگاه نظام‌مند به دین

علی صفایی بر این باور بود که اسلام تنها واجد دستورات اقتصادی و تربیتی و سیاسی و… نست؛ بلکه نظام‌های اقتصادی و تربیتی و سیاسی و… ارائه می‌کند.نظام‌های اسلامی، از نظر او، عبارت‌اند از: نظام فکری، عرفانی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، جزایی و قضایی.

هدف سلوک

از نظر صفایی، در سلوک، هدف، تسلط و شهود نیست؛ بلکه رشد هماهنگ استعدادهای انسان و حرکت به سوی خداست. عامل اصلی سلوک، بلاست، نه عبادت و عمل سالک. عابد و عامل، منتظر نتیجه کار خودند و متوقع و مغرور به عمل خویش؛ ولی سالکِ مبتلا، جز توکل چیزی ندارد.

تقدم تربیت

علی صفایی معتقد بود اگرچه از لحاظ منطقی، نظام تربیتی، اولین نظام دینی نیست، در تحقق خارجی، تربیت مقدم بر همه نظام‌های دیگر است. دین با رسول آغاز می‌شود و رسول خدا با اِعمال روش‌های تربیت اسلامی، فلسفه و عرفان و اخلاق و فقه اسلامی را در فکر و احساس و رفتار مؤمنان پرورش می‌دهد. بدین ترتیب، در اعتقادات و اهدافِ انسان، تحول به وجود می‌آورد.

حکومت دینی

به‌باور صفایی، تفکر دینی حتی در حد اعتقاد به توحید، می‌تواند جامعه‌ای با ویژگی‌ها و روابط خاص خود ایجاد کند و این جامعه، می‌تواند حکومتی با جلوه آن اعتقاد را نتیجه دهد.

ضمائم فیلم:
  • تربت ما - آیت الله شیخ علی صفائی حائری | دانلود
  • تربت ما - آیت الله شیخ علی صفائی حائری | دانلود