آیت‌الله حاج شیخ محمّد صالح کمیلی

عالِمِ ربّانی، حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمّد صالح کمیلی

 حجت الاسلام سید عباس موسوی مطلق:

 زندگی‌نامه کوتاه

حضرت آیت‌الله کمیلی در سال 1360 ق، در سامرا تولّد یافت. در پنج‌سالگی خواندن و نوشتن را در بیتِ پدرِ بزرگوارش[1] آغازید و در 10 سالگی مشغول تحصیل علوم دینی گردید[2]. پنج‌سال بعد، روانه‌ی نجف اشرف شد و در مدرسه‌ی «خلیلی کُبرا[3]» محلّه‌ی «عماره» حجره گرفت و به ادامه‌ی تحصیل، همّت گماشت. چندی بعد (کم‌تر از یک‌سال) برای معالجه‌ی چشم به ایران بازگشت... ولی دیگر بار به نجف اشرف مراجعت کرد. برخی استادانِ حضرتش عبارت‌اند از:

1. مرحوم آیت‌الله میرزا احمد تبریزی؛

2. مرحوم آیت‌الله شیخ محمود داوری اصفهانی؛

3. شادروان آیت‌الله شهید میرزاعلی تبریزی غَرَوی؛

4. آیت‌الله حاج شیخ مجتبی لنکرانی؛

5. آیت‌الله شیخ ابوالقاسم داوری اصفهانی؛

6. مرحوم آیت‌الله سیّد نصرالله مُستنبط؛

7. آیت‌الله آقامیرزا باقر زنجانی؛

8. امام خمینی.

مرحوم آیت‌الله گلپایگانی[4]، آیت‌الله مرعشی نجفی[5]، آیت‌الله مشکینی، آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله شیخ محمّد مؤمن، آیت‌الله ناظمی بروجردی[6]، آیت‌الله حاج سیّد رضا صدر، علّامه حسن‌زاده آملی، و عارفِ کبیر مرحوم حاج سیّدهاشم حدّاد[7]، نیز از جمله استادان آیت‌الله کمیلی بودند.

از مسؤولیّت‌های حضرت استاد می‌توان به: نمایندگی مراجع وقت در لبنان[8]، همکاری با امام موسی‌صدر و مجلس اسلامی شیعیان در بیروت، تبلیغ و اقامت در کشورهای مختلف[9]، مسؤول مکتب‌القرآن لبنان، مسؤول گزینش و مصاحبه‌ی دانشجویان دانشگاه نیروی هوایی تهران و... اشاره کرد.

تدریس در حوزه‌ی علمیّه‌ی نجف اشرف، سامرا، قم، مشهد مقدّس، ایلام، خوانسار، تهران[10]، و دانشگاه‌های شهید بهشتی، دانشگاه علّامه طباطبایی، دانشگاه شاهد تهران، دانشگاه آزاد (واحد اصفهان)، مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی، دانشکده‌ی شهید محلاّتی (قم) و... را نیز می‌توان به خدمات ارجمند آیت‌الله کمیلی افزود، که اینک نیز در سطوح مختلف برگزار می‌شود.

برخی آثار قلمیِ حضرت استاد، عبارت‌اند از:

1. المطالب‌السّلوکیّه[11]؛

2. کشکول‌العارفین[12]؛

3. سرداران اسلام[13]؛

4. ترجمه‌ی زندگی‌نامه‌ی عدی بن‌حاتم طایی؛

5. تقریرات درس خارج امام خمینی[14]؛

6. تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله خویی؛

7. تقریرات درس خارج اصول آیت‌الله خویی؛

8. کشکول‌المطالب[15]؛

9. اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی؛

10. ترجمه‌ی التّنصیرلغزوالعالم‌الاسلامی[16]؛

11. المجالس والمراثی‌الحسنیّه[17]؛

12. ترجمه‌ی المطالب‌السّلوکیّه[18]

آغاز آشنایی

از قضای روزگار در سال 1377 به پیشنهاد برخی دوستانم در دانشگاه علّامه طباطبایی، به دیدار یکی دیگر از شاگردان مرحوم حدّاد شتافتم؛ ایشان عالِم ربّانی، حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمّد صالح کمیلی بود. ملاقات اوّل با حالت خاصّی گذشت و دریافتم که انسان برجسته، متواضع، زیرک و دارای روح بلندی است، امّا تا مدّتی توفیق نشد که دیگر بار به محضرش شرفیاب شَوَم. ملاقات‌های بعدی هم در شب رحلت عبد صالح خدا، عارف فرزانه مرحوم میرزا محمّد اسماعیل دولابی در منزل آن مرحوم و همایش بزرگداشت مرحوم آیت‌الله سیّد علی قاضی در دانشگاه تهران و همچنین کنارِ مزار مرحوم دولابی در حرم مطهّر بی‌بی حضرت معصومه سلام الله علیها بود که به منزل یکی از نزدیکان ایشان رفتیم.

البتّه این ملاقات‌ها عمدتاً کوتاه بود، تا این‌که در ربیع‌الثّانی 1428 برادر بزرگوار، جناب مستطاب آقای پولادوند، احوال ایشان را پرسید و گفت: بِرَویم منزلشان. در آن شبِ بارانی رفتیم، که تشریف نداشتند.

محرِّک دوم، جهت ارتباط و دیدار مجدّد، برادر عزیزم، مدّاح با اخلاصِ اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام جناب آقای حاج سیّد مجید بنی‌فاطمه بود. علاوه بر این‌که از رفقای اصفهانی‌ام شنیده بودم که آن بزرگوار به جلسه‌ی استاد فرزانه، حاج آقا شوشتری رفته و به ایراد سخن پرداخته است.

در نتیجه، بی‌درنگ به منزلشان در قم رفتم و طبیعتاً ارتباط فراوان شد. عادتاً هم مطالبی را که می‌فرمود، بعد از بازگشت به منزل یادداشت می‌کردم، تا این‌که در اتاق ایشان در حاشیه‌ی کتاب‌هایشان مطالبی جذّاب و جالب را دیدم. لذا همراهِ برادر گرانمایه حجّت‌الاسلام‌والمسلمین آقای علی‌آبادی به ایشان پیشنهاد دادیم که مطالب، جمع‌آوری و در یک مجموعه منتشر شود و در دسترس علاقه‌مندان به عرفان و ولایت قرار گیرد، که بحمدالله پس از توضیحات کامل، راضی به این کار شد.

بنده این مسؤولیّت مهم را پذیرفتم و مدّتی هم علاوه بر شرکت در درس منازل‌السّائرین که در مدرسه‌ی فیضیّه برگزار می‌شد، در منزلشان حضور یافتم و در چند مسافرت به کربلا، تهران، اصفهان، دورود، و... همراهشان بودم؛ خصوصاً سفر کربلا برکات خوبی داشت؛ البتّه در کربلا فقط شبِ آخِر، توفیق ملاقات حاصل شد.

خلاصه، مطالبِ نوشته شده، پس از چند بار بازبینی حضرت استاد و به مناسبت کتابی از استادِ ایشان، به نام دلشده، دلداده[19] نام گرفت و منتشر شد.

منبع: کتاب فیض حضور، تالیف حجت الاسلام سیدعباس موسوی مطلق، صفحه 65 الی 73

 
پی نوشت ها
[1] . حجّت‌الاسلام والمسلمین مرحوم حاج شیخ‌محمّدحسن کمیلی از علمای اَبرار و دانشمندان اَخیار معاصر (1329 - 1397 ق)؛ ر.ک: گنجینه‌ی دانشمندان، ج 8، ص 231.

[2] . نخست نزدِ پدر ارجمندش، و سپس در مدرسه‌ی علمیّه‌ی آیت‌الله مجدّد میرزای شیرازی.

[3] . این مدرسه، همراه با بیتِ مسکونیِ آیت‌الله حکیم و مراکز دینی نزدیک حرم، در عصر حکومت صدّام تخریب شد.

[4] . حضرت استاد در نخستین سال مراجعت (1356 ش) بی‌درنگ در درس خارج فقه آیت‌الله گلپایگانی در مسجد اعظم - کتاب قضا - حضور یافت و آن را تدوین کرد.

[5] . آیت‌الله نجفی، ذیلِ اجازه‌نامه‌ی آیت‌الله خویی، اجازه‌نامه‌ی خود را نیز به آیت‌الله کمیلی خراسانی، مرحمت فرمود.

[6] . چهار استادِ حضرت آیت‌الله کمیلی، در دانشکده‌ی عالی قضایی (دانشگاه قم) به سال 1359 ش.

[7] . استادانِ آیت‌الله کمیلی در مباحث اخلاق، فلسفه و عرفان.

[8] . از طرف آیت‌الله خویی و حکیم. اقامتِ استاد در لبنان 9 سال طول کشید.

[9] . سوریه، پاکستان، مصر، کویت، عراق و لبنان.

[10] . حوزه‌های شهرک ولیّ عصر عجل الله فرجه الشریف، حوزه‌ی خواهران حضرت خدیجه و زینبیّه و... .

[11] . عربی، چاپِ دارالمحجّة‌البیضاء، بیروت.

[12] . عربی.

[13] . جلد 9.

[14] . درس خارج مکاسب امام خمینی، در مسجد تُرک‌ها - معروف به مسجد شیخ انصاری، در بازار قبله - در نجف اشرف، که آشنایی آیت‌الله کمیلی با امام& نیز از همان دیار نورانی و مقدّس آغاز گردید؛ ر.ک: دلداده / 32.

[15] . فارسی.

[16] . برگردانِ فارسی.

[17] . عربی و فارسی.

[18] . تهران، انتشارات آرام دل.

[19] . این کتاب را انتشارات پیوند با امام، مرکز پخش مِهرِ فاطمه، در قم منتشر کرده است.