گروه زندگی- خودکشی در هیچ یک از ادیان از جمله دین اسلام پذیرفته نیست و براساس احکام اسلام، فردی که مرتکب خودکشی می شود، دچار گناه کبیره شده و تا ابد در عذاب الهی به سر می برد اما نکته اینجاست که همین دین اسلام به همان اندازه که احکام سخت گیرانه ای دررابطه با خودکشی دارد، به همان اندازه نیز می تواند در پیشگیری از این اتفاق ناگوار اثرگذار باشد. اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، باور به وجود قدرت والایی همچون پروردگار متعال، امید را در وجود هر فردی زنده نگه می‌دارد، او را از افسردگی دور می‌کند و احتمال خودکشی را تقریبا به صفر می‌رساند. این استدلال صرفا برگرفته از باورهای دینی نیست و حتی روانشناسان بزرگ دنیا همچون «آرون بک» نیز معتقدند که «ناامیدی» هسته اصلی خودکشی است! و آیا جز این است که ناامیدی ریشه در عدم اعتقاد به یاری خدا و حکمت الهی دارد؟ با حجت الاسلام موسوی مطلق کارشناس مذهبی و استاد حوزه همراه شده ایم تا درخصوص عوامل اثرگذار بر خودکشی و تاثیر دین داری در کاهش این نهی الهی گفت و گو کنیم.
حجت الاسلام موسوی مطلق کارشناس مذهبی و استاد حوزه
*حاج آقا بیایید صحبت هایمان را با کلیدواژه های ناامیدی و افسردگی شروع کنیم. به اعتقاد شما چه عواملی در بروز این احساسات مخرب اثرگذار هستند؟
یکی از مهمترین مشکلات جوامع خصوصا جوامع کنونی، ناامیدی و افسردگی است و اتفاقا شناسایی عوامل آن نیز چندان دشوار به نظر نمی‌رسد. به اعتقاد بنده، عواملی چون نگاه مادی به هر چیز، طمع و زیاده خواهی، دنیاطلبی، ضعف مدیریت مدیران همه دنیا در مسائل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و همچنین تبلیغات گسترده دشمنان انسانیت که اتفاقا میل به سوق دادن مردم به مصرف گرایی و اشرافیت دارند، از مهمترین عوامل اثرگذار در ایجاد حس خودکشی است.
البته عوامل دیگری چون تغذیه ناصحیح و استفاده بی رویه از داروهای شیمیایی نیز به شکل غیرمستقیم در این مساله اثرگذار هستند. اما فراتر از همه این ها باید به عاملی بسیارمهم یعنی عدم توجه به نیازهای روحی و معنوی اشاره کنیم؛ به واقع اگر نیازهای معنوی یک انسان تامین نشود و به ناامیدی و افسردگی بینجامد، آنوقت است که نابودی روح و جسم اتفاق می افتد.
*درست همانطور که روانشناسان بزرگ دنیا به آن اعتقاد دارند و از ناامیدی به عنوان هسته اصلی خودکشی یاد می‌کنند. اما واقعا ایمان به خدا چطور می‌تواند بذر امید را در وجود انسان بکارد و از عواقبی چون خودکشی جلوگیری کند؟
قلب ناآرام، ذهن را مشوش می‌کند و در نتیجه فرد در دامن ناامیدی گرفتار شده و دست به اقدامی خلاف عقل و عاطفه به نام خودکشی می‌زند. پس چاره کار در آرامش قلب است که قلب نیز فقط با یاد خدا آرام می گیرد. چنانچه در کتاب الهی خود نیز می خوانیم: «الا بذکرالله تطمئن القلوب؛ دل تنها با یاد خدا آرام می گیرد.» پس اگر انسان ها همواره در زندگیشان، خداوند را به یاد داشته باشند، دچار یاس و ناامیدی نمی شوند و درنتیجه نابودی روح یعنی بی ایمانی و نابودی جسم یعنی خودکشی اتفاق نمی افتد.
*درتعالیم دینی ما به خودکشی چطور نگاه شده و ایات و روایات چه توصیه هایی برایمان دارند؟
خودکشی در تمام ادیان، ممنوع، مذموم و حرام است و در دین اسلام نیز گناه کبیره و حرام شناخته می شود که برای آن، وعده جهنم داده شده، آن هم جهنمی که خروج از آن امکان پذیر نیست. در اینجا اشاره به این نکته ضروری است که براساس تعالیم دینی، ورود به جهنم جهت تطهیر است و انسان پس از مدتی مورد رحمت خداوند قرارگرفته و با خروج از مکان همچون خروج از زندان، وارد به بهشت خواهدشد اما این روند برای چندگروه مصداق ندارد و برخی ها برای همیشه در جهنم خواهند ماند که از جمله آنان کسانی هستند که خودکشی کرده باشد. در وسائل شیعه به نقل از امام صادق(ع) آمده:«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمداً فَهُوَ فی نارِ جَهَنَّم خالِداً فیها/ کسی که به طور عمدی دست به خودکشی بزند، همیشه در آتش جهنم خواهد بود.»
همچنین در سوره نساء ایه شریفه ۲۹می خوانیم: «یا اَیُّها الّذینَ آمَنُوا لا تَاکُلُوا اَموالکُم بَیْنکُم بِالْباطل اِلاّ اَنْ تَکُون تِجارَةً عَنْ تَراض مِنْکُم وَ لا تَقْتُلُوا اَنْفُسَکُم اِنّ الله کانَ بِکُم رَحیماً»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید. مگر اینکه تجارتی باشد که با رضایت شما انجام گیرد و خودکشی نکنید. خداوند نسبت به شما مهربان ااست.» به واقع، انسان مالک خویش نیست بلکه مملوک خداست پس حق گرفتن جان خود یا دیگری را ندارد مگر به اذن الهی فی المثل در جهاد فی سبیل الله.
*با این تفاسیر با جرأت می توان گفت که دوری از خداوند و سبک زندگی اسلامی، ضریب حرکت انسان به سمت خودکشی را افزایش می دهد؟
دقیقا همین طور است. طبق آمار رسمی، بیشترین خودکشی در اروپا و حتی کشورهای به اصطلاح توسعه یافته، اتفاق می افتد و همین آمار نشان می دهد که سبک زندگی غربی نه تنها درمان نمی‌کند بلکه دردزا نیز هست. سبک زندگی غربی خانواده محور نیست و آسیب نیز از همین جا وارد می شود. متاسفانه غربی ها و صهیونیست ها کانون خانواده در کشورهای اسلامی را مورد حمله قرار داده و به موفقیت هایی هم دست یافته اند، بطوریکه رشد آمار خودکشی در کشورهای اسلامی، نشان از تضعیف کانون خانواده دارد. براساس آمارها، یکی از مهمترین دلایل برای خودکشی، مسائل خانوادگی و مسائل عشقی است که تحت تاثیر حملات در فضاهای رسانه ای فاسد بوجود آمده و بر خلاف تصور عموم، مسائل اقتصادی در رتبه های آخر قرار گرفته است.
*و متاسفانه این یعنی موفقیت دشمنان در جنگ فرهنگی.
بله. باید بپذیریم که امروزه خطرناک ترین جنگ ها ابتدا جنگ های فرهنگی، سپس اقتصادی و در آخر نظامی است و دشمن هم با جنگ فرهنگی توانسته به بطن خانواده و ذهن افراد نفوذ کرده و آمار خودکشی حتی در کشورهای اسلامی را به سمت بالا سوق دهد.
*لطفا در مورد عوامل اثرگذاری چون تجمل گرایی و پوچ گرایی در وقوع خودکشی نیز برایمان توضیح دهید. عواملی که ناشی از تفکر غرب گراست و در دین اسلام جایی ندارد؟
قبل از هرچیز باید بدانیم که یکی از مهمترین علل پوچ گرایی، فراموشی علوم انسانی در جوامع است. وقتی خردورزی، علم آموزی، تعلیم و تعلم و حکمت فراموش شود، در نتیجه پوچ گرایی و خطرات ان بروز پیدا می کند. مثلا می توانید ببینید که در سالیان گذشته چقدر میل افراد به سمت رشته های پول زا و فنی زیاد شده و چقدر از رشته های علوم انسانی اسلامی در دانشگاه‌ها تعطیل شده اند که خود این مساله، یک آژیر خطر به شمار می رود. آزیری که مدت هاست به صدا درآمده اما کسی توجهی به ان ندارد و نتیچه اش هم می شود همین پوچ گرایی و تجمل گرایی که آسیب هایش به شدت دامن انسان را می گیرد و حتی می تواند عاقبت نافرجامی چون خودکشی را به همراه داشته باشد.
* وقتی حرف از تجمل‌گرایی و دوری از این شیوه زندگی به میان می آید، برخی ها فکر می کنند که دین اسلام مخالف درآمدزایی و آسوده زیستن انسان هاست. لطفا این موضوع را برایمان بازکنید.
در اینکه تجمل گرایی هیچ گاه مورد حمایت عقل و دین نبوده، بحثی نیست اما باید تعریف درستی از تجمل گرایی داشته باشیم و با تعاریف اشتباه، دین را زیر سوال نبریم. تجمل‌گرایی اگر به معنای آراستگی و زیبایی در چارچوب های عقلی، انسانی و دینی باشد، ممدوح است و اگر به قیمت از بین رفتن ارزش های انسانی و فراموشی از حقوق دیگران خصوصا فقرا و استفاده از اموال بیت المال و دیگران تمام شود، مذموم است و معنای ما از تجمل گرایی نابودگر نیز همین هاست.
اما نکته ظریف دیگری که در بحث تجمل گرایی و پیشگیری از ناامیدی باید به آن اشاره کنیم، این است که صرفا درامور معنوی به افراد بالاتر از خود نگاه کنیم و در مادیات همیشه ملاک را افراد پایین تر از خود قرار دهیم، زیرا این کار در دل ایجاد امید کرده و تاثیر مهمی در حرکت رو به جلوی ما دارد. به طورکلی دیدن خوبی ها، توجه به داشته ها و همنشینی با خوبان، تاثیر مستقیمی در ایجاد حال خوب و فاصله گرفتن از فضای ناامیدی و عواقب ان دارد که همه ما باید به این اصول پایبند باشیم.
*حاج آقا حالا که درخصوص تاثیرات منفی بی دینی و حتی خروجی‌هایی چون خودکشی صحبت کردیم، در پایان این گفت و گو برایمان بگویید که باتوجه به شرایط امروز جامعه و تلاش دشمنان درجهت تبلیغات منفی برای دین گریزی، چطور باید با معترضین برخورد کرد؟
قبل از هرچیز باید حساب اغتشاشگران را از معترضان جدا کنیم و بدانیم که اغتشاشگران از دایره انسانیت خارج شده و افعال حیوانی بلکه پست تر از ان را انجام می دهند ولی معترضین فقط اعتراض دارند و منتقدین انتقاد که عموم جوانان ما در همین دسته هستند و حتما باید به اعتراض آنان توجه کرد و به انتقادات شان پاسخ قانع کننده داد. به واقع اگر این چنین نکنیم، آن ها سرخورده و دچار افسردگی می شوند که این نیز نتایج خوبی درپی نخواهد داشت.
همچنین این را هم باید بدانیم که مطالبه، اعتراض و نقد، نشانه حیات جامعه است و نشانه امید به اصلاح مشکلات که از این بابت باید خدا را شکر کرد و با تلاش برای قانع کردن جوانان، طوری این اعتراض ها را مدیریت کرد که دشمن بیش از این، از اعتراضات سواستفاده نکند و نتواند اهداف خود مبنی بر ترویج بی دینی را گسترش دهد که در آنصورت، عواقب بی دینی دامن جوانانمان را خواهدگرفت.
پایان پیام/
افزودن دیدگاه جدید