گزیده ای از سخنرانی حجت‌الاسلام موسوی مطلق در همایش بزرگداشت آیت‌الله العظمی شاه آبادی
گزیده ای از سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین استاد موسوی مطلق
در همایش بزرگداشت فقیه عارف و مجاهد آیت‌الله العظمی حاج شیخ محمدعلی شاه آبادی
تهران – ۹ آذر ۱۴۰۴
بازار بزرگ تهران – مسجد امام خمینی
⸻
بسم‌الله الرحمن الرحیم
بسیار خوشحال و خوش‌وقت هستیم که توفیق حضور در این جلسه نورانیِ بزرگداشت حَسَنه‌الدَّهر؛ فقیه عارف و مجاهد آیت‌الله العظمی شاه‌آبادی را به دست آوردیم.
برای هر عالمی معمولاً سه اثر مهم به یادگار می‌ماند؛ گرچه برخی بزرگان ممکن است هر سه را نداشته باشند، اما مرحوم آیت‌الله العظمی شاه‌آبادی هر سه اثر را دارا بود:
⸻
۱. اثر اول: فرزندان با برکت
ایشان این خصیصه را داشتند که فرزندانشان اهل علم و معنویت بودند؛
چه از فرزند شهیدشان آیت‌الله شهید شاه‌آبادی، و چه دیگر فرزندان که ما توفیق حضور چند نفر از آنان را داشتیم:
• آیت‌الله حاج‌آقا محمد شاه‌آبادی
• آیت‌الله حاج‌آقا نصرالله شاه‌آبادی
• آیت‌الله حاج‌آقا نورالله شاه‌آبادی
⸻
۲. اثر دوم: شاگردان پربرکت
در حوزه‌های علمیه برخی بزرگان بسیار شاگردپرور هستند و این خود هنری بزرگ است؛
مثلاً در فقه و اصول:
• آخوند خراسانی
• آقا ضیاء عراقی
• مرحوم نائینی
• مرحوم شیخ حسین حلی
و در عرفان:
• آیت‌الله العظمی سید علی قاضی
مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدعلی شاه‌آبادی نیز شاگردان بسیاری تربیت کردند که مهم‌ترین آنان مرحوم امام خمینی است؛ امری که بر کسی پوشیده نیست.
در واقع حضرت امام خمینی محصول عمر آیت‌الله شاه‌آبادی بودند.
⸻
۳. اثر سوم: مکتوبات و تألیفات
بهترین و در واقع اثر منحصر به فرد ایشان – که مبانی فکری اوست – کتاب شَذَراتُ‌المعارف است.
عارفی که نظام فکری او بر اساس نظامات عرفان نظری است و به شدت تحت تأثیر ابن‌عربی قرار دارد، توانست گرایش‌ها و کنش‌های اجتماعی را با عرفان پیوند بزند و امتداد اجتماعی عرفان را نشان دهد و بخواهد آن را در سطح جامعه محقق سازد.
انقلاب اسلامی نیز امتداد همین کتاب و همین اندیشه است.
⸻
بررسی کتاب شذرات‌المعارف
معنای شذرات
«شَذره» به معنای تکه طلا یا مروارید است؛ و کتاب مجموعه‌ای از «شَذره»های معرفتی است.
⸻
شَذره اول: بیان چهار درد بزرگ مسلمین
مرحوم آیت‌الله شاه‌آبادی در شذره اول، چهار درد را که مانع استیلا و پیشرفت مسلمین شده، بیان می‌کند:
۱. غرور مسلمین به معارف خود
نتیجه این غرور:
الف) قناعت به اسلام انفرادی
ب) میدان‌دادن به مخالفان
ج) ترک تبلیغ، امر به معروف و نهی از منکر
نمونه: برداشت غلط از شفاعت که در برخی افراد منشأ ارتکاب گناه می‌شود.
۲. مأیوس بودن از جمع میان دین و دنیا و سعادت دنیوی و اخروی
حرف جمهوری اسلامی احیای همین اصل مغفول است.
وظیفه ذاتی حکومت اسلامی تأمین دین و دنیای مردم است.
۳. عدم اتحاد مسلمین
که سبب خسران دنیا و آخرت می‌شود.
اتفاقاً یکی از نشانه‌های عالمان واقعی، نگاه آنان به مقوله وحدت است.
۴. نداشتن بیت‌المال
که سبب تعطیلی قوای عامله مسلمین و موجب محرومیت دنیوی و اخروی شده است.
⸻
شَذره دوم: سیاست و فلسفه در اسلام
در این شذره، موضوع پیوند فلسفه و سیاست در نظام فکری اسلام تبیین می‌شود.
⸻
شَذره سوم: بیان حقوق سی‌گانه
طرح یک نظام حقوقی گسترده و سی‌گانه برای انسان.
⸻
شَذره چهارم: شُکر نعمت
بررسی جایگاه شکر در تکامل انسان و جامعه.
⸻
شَذره پنجم: معاد، مرگ و آخرت
بیان مباحث بنیادین در باب مرگ، قیامت و حیات اخروی.
⸻
رساله فطرت: شذره مستقل
رساله‌ای دیگر از ایشان، با موضوع فطرت، که خود شذره‌ای مستقل به شمار می‌آید.
⸻
جمع‌بندی
امروز بر هر مسئول در نظام اسلامی لازم و واجب است که کتاب شَذَراتُ‌المعارف آیت‌الله شاه‌آبادی را بخواند و از آن درس بگیرد.
افزودن دیدگاه جدید