عالی همتان
اشاره: هنگامی که مقام معظم رهبری امسال را با نام همت مضاعف و کار مضاعف نامگذاری کردند بیش از پیش امید داشتیم که دولت مردان و مسئولان به این امر اهتمام ورزیده و موجبات پیشرفت کشور را هر چه سریعتر فراهم آورند اما متاسفانه باید اعلام کنیم تاکنون ایام تعطیلی که در این سال پشت سر گذاشتیم بسیار بیشتر از هر سال دیگری بوده است.
عصر کنونی را عصر شتاب تاریخ خواندهاند. به این معنا که سرعت و شتاب تحولات اقتصادی ـ اجتماعی در اثر انقلاب دانایی به بیسابقهترین سطح خود در طول تاریخ بشر رسیده است. برای درک این مسأله البته مثالهای بیشماری میتوان مطرح کرد. اما روشنترین آنها عبارت از توجه به این نکته است که در حالی که اولین اختراع بشر بر اساس شواهد موجود در ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح رخ داده، دومین اختراع ۲۵۰۰ سال بعد یعنی در سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد اتفاق افتاده است. زمان ۲۵۰۰ ساله فاصله میان دو اختراع پیاپی، طی دو دهه گذشته به یک ثانیه رسیده است. به عبارت دیگر، در حال حاضر در هر یک ثانیه حداقل یک اختراع مهم اتفاق میافتد. بدیهی است که همآوازی و دمسازی با این تغییرات پرسرعت امری خطیر و سرنوشتساز است؛ به گونهای که در برخی از متون جدید مرتبط با دانش توسعه کل مسأله توسعه را عبارت از قدرت انعطاف کافی در نظامهای اقتصادی ـ اجتماعی برای مواجهه به موقع و کارآمد با این تغییرات میدانند. در شرایط کنونی مسأله زمان آگاهی و درک درست و به موقع اقتضائات زمانه به این اعتبار به مثابه مهمترین چالش قابل تصور برای اندیشهورزی و برنامهریزی توسعه، مطرح است.
بلند همتی و نقش محوری آن در شکل گیری سرمایه اجتماعی از دیرباز به مثابه عنصر جریانساز و سرنوشتآفرین جوامع مطرح بوده است. اما واقعیت این است که به واسطه عدم درک منزلت جایگاه این نکته کلیدی در کشورمان در موجهای اول و دوم انقلاب صنعتی، نظام تصمیمگیری و تخصیص منابع ملی حتی در زمانهایی که آهنگ تغییرات بسیار کندتر از شرایط موجود بوده، کارنامهای که در این کشور رقم خورده چندان قابل دفاع و امیدوارکننده نبوده و این در حالی است که در شرایط کنونی در اثر انقلاب دانایی سهم انسانها و همت بلند انسانی در خلق ارزش افزوده جدید به بیسابقهترین سطح خود در طول تاریخ بشر رسیده و نقش انسانها و گرایشهای ارزش محور انسانی در همه امور و شئون حیات جمعی به عنوان یک ابرمتغیر تعیینکننده مطرح میشود.
در این شرایط انسانها در فرایند تولید به انسانیترین جایگاه خود در طول تاریخ دست یافتهاند و به جای استفاده از تواناییهای فیزیکی و جسمانی و تکیه بر اندیشهها و ایدهها، همت و دانایی انسانها کانون اصلی خلق ارزش افزوده شده است و به همین خاطر همه امور مربوط به انسان از یک اهمیت خارقالعاده و استثنایی برخوردار شده و بنابراین جایگاه همت عالی انسانی جایگاهی بس رفیعتر و تعیینکنندهتر از گذشته گردیده است.
از زمان شکلگیری موج اول انقلاب صنعتی تاکنون، مسأله میزان انگیزه بخشی همت افراد در ساحت تحولات جامعه در قلب حساسیتها و پیامدهای ناشی از تحولات علمی ـ فنی بوده است و شواهد موجود حکایت از آن دارد که این مسأله در آینده از پیچیدگیها و ابعاد اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد.
در چنین شرایطی در کشور ما بلند همتی و همت مضاعف همچنان فاقد جایگاهی هستند که با شرایط پیشگفته نسبتی معقول و منطقی برقرار کرده باشد. برای نیل به چنان شرایطی با وجود همه پیچیدگیها و ابعاد گوناگون اهمیتی که از آن برخوردار است ناگزیر میبایست با یک چشم روند تحولات پیشگفته را به صورت شایسته دنبال کنیم و با چشم دیگر وضع موجود و چالشها و دشواریهایی که از ناحیه این غفلت خطرناک و پرهزینه یعنی کم اهمیت انگاشتن بلند همتی و همت مضاعف و بیتفاوتی نسبت به ساخت کنونی نظام پاداشدهی اقتصادی ـ اجتماعی کشور که بعضا بهای اندکی را از هر نظر به بلندهمتی و همت مضاعف میدهد خوب بشناسیم تا بتوانیم هوشمندانه نسبت خود را با اقتضائات زمانه تعریف کنیم و برای نیل به شرایط مطلوب چارهاندیشی و برنامهریزی کنیم. نقش محوری بلند همتی آنچنان که در مطالب پیش گفته بدان اشاره شد در منابع دینی ما – قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم السلام ) به طور بسیار برجستهای مورد توجه قرار گرفته است.
اینکه « ارزش آدمی به همت اوست » نقش ارزش آفرین همت را در رشد و ارتقاء مادی و معنوی انسان، مورد توجه قرار میدهد.
همچنان است فضائل و ارزشهای اخلاقی و سجایای انسانی که منبع آن را بلند همتی معرفی فرموده اند، نظیر بردباری و وقار، کرم و سخاوت، کردار زیبا، غیرت و شجاعت و عزت و عدم طمع.
علاوه بر رهنمودهای فوق که مستند به روایات اهل بیت (علیهم السلام) ذکر گردید اثر خود شکوفایی، خودسامانی و خود انگیختگی، بلند همتی در تجربه زندگی عارفان و بزرگان اندیشه و اخلاق، آینه دیگری هست که به لحاظ فردی و اجتماعی میتوان نسبت امروز جامعه را با آن سنجید.
سید عباس موسوی مطلق
جهت تهیه این کتاب به صفحه ذیل مراجعه فرمایید moosavimotlagh.book
افزودن دیدگاه جدید