جزئیات قطعیت نسب حضرت رقیه (س) به سید الشهدا،مصاحبۀ خبرگزاری فارس با حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی‌مطلق
به گزارش خبرگزاری فارس، مدتی است که بحث‌هایی درباره وجود شخصیت حضرت رقیه (س) در محافل مذهبی صورت می‌گیرد و حتی بزرگان علوم دینی نیز درباره ایشان اظهارنظرهای مختلفی می‌کنند به طوری که برخی نیز با توجه به کتاب حماسه حسینی آیت‌الله مطهری(ره) وجود چنین شخصیتی را انکار کرده و برخی نیز با توجه به روایات و کتب معتبر مقتل امام حسین(ع) به وجود چنین شخصیتی تاکید می‌کنند. برای آنکه اطلاعات بیشتری در این باره کسب کنیم با حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی‌مطلق یکی از محققان و پژوهشگران مذهبی گفت‌وگو کردیم.
فارس: چند سالی است که بحث‌هایی در خصوص وجود حضرت رقیه (س) به عنوان دختر امام حسین (ع) در محافل مذهبی صورت می‌گیرد و یکی از موارد این بحث هم نظر شهید مطهری است که در کتاب حماسه حسینی به طور کلی وجود این شخصیت را رد می کند. نظر شما در این باره چیست؟
در اثبات وجود مقدسه حضرت رقیه (س) و مدفن آن بزرگوار جای هیچ شک و تردیدی نیست، اما این که چند سالی است نظر مرحوم علامه شهید مطهری نُقل مجالس است در این جا باید چند نکته را بیان کرد.
در ابتدا باید گفت جلد اول کتاب حماسه حسینی قلم مرحوم مطهری(ره) نیست بلکه سخنرانی‌های این عالم شهید است که تبدیل به کتاب شده است. یکی از رجال سیاسی و علمی کشور چندی پیش می‌گفتند روزی مرحوم شهید مطهری فرمودند «کاش فرصت می‌کردم سخنرانی‌هایم را همچون کتاب‌هایم تصحیح کنم» که این آرزوی ایشان به واسطه شهادتش محقق نشد و باید گفت ایشان در این سخنرانی‌ها ابداً وجود چنین شخصیتی را رد نکرده‌اند.
* شهید مطهری(ره) وجود حضرت رقیه را رد نکرده‌اند
در ثانی باید گفت که جلد دوّم کتاب حماسه حسینی نیز یادداشت‌های شخصی ایشان است. بدین معنا که مرحوم شهید مطهری هر تکه کاغذ یا صفحاتی از دفاتر را که به هر عنوان برای تحقیق یا ارائه یا بررسی، نوشته‌اند همان‌ها را به چاپ رسانده‌اند و در خصوص حضرت رقیه (س) ایشان در یک تکه کاغذی یادداشت کرده‌اند که وجود ایشان را مورد بررسی قرار می‌دهند که کتاب منبع را نیز نفس المهموم (اثر آیت‌الله شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح) عنوان کرده‌اند و در هیچ کجای این کتاب وجود چنین طفلی را رد نکرده‌اند بلکه در صفحه ۱۷۰ کتاب خواننده و خود را به تحقیق در کتاب گران‌سنگ نفس المهموم حضرت آیت الله شیخ عباس قمی ارجاع می‌دهند.
باید گفت که اعتبار نظر شهید آیت‌الله مطهری(ره) در مباحث تاریخی هرگز به اندازه مسائل فقه و تفسیر و حتی فلسفه نبوده است .
نکته آخر نیز این موضوع است که یکی از اساتید محقق اخیرا می‌فرمودند اگر بر فرض مثال شهید مطهری(ره) به صراحت وجود حضرت رقیه (س) رد می‌کردند امروز ما آثاری را به دست آورده‌ایم که اگر ایشان می‌بودند ادلّه ارائه شده را می‌پذیرفتند چون این بزرگان ابناءِ دلیل هستند.
فارس: شما گفتید به وجود چنین شخصیتی اعتقاد راسخ دارید ادله شما در خصوص وجود حضرت رقیه (س) چیست؟
باید گفت یک عده‌ای گفته‌اند اصلا چنین دختری وجود ندارند، ولی بعد نظر خود را رد می‌کنند و می‌گویند چنین دختری هست ولی نامش رقیه نیست حالا هم که یک بزرگواری نظر عجیبی را مطرح کرده و احتمال داده‌اند که حضرت رقیه(س) دختر یکی از اصحاب بوده است.
برای ما مهم این است که در منابع روایی شیعه و سنی هم به اصل این وجود با عظمت و هم به نام ایشان که رقیه است، اشاره شده است.
* وجود نام رقیه فرزند امام حسین(ع) در نخستین و مستندترین مقتل
در نخستین و مستندترین مقتل که مؤلف آن ابومخنف لوط بن یحیی (متوفّای سال۱۵۷) که به عنوان «مقتل ابی‌مخنف» مشهور است و ایشان از یاران حضرت باقر (ع) و حضرت صادق(ع) بوده است در وداع حضرت سیّدالشهداء خطاب امام به دخترش حضرت رقیّه(س) تصریح شده است.
در کتاب لهوفِ سیّد ابن طاووس که از مقاتل معتبرِ مختصر است و مورد تأکید بسیاری از بزرگان و مراجع و رهبر معظم انقلاب است هم به صراحت نام حضرت رقیه (س) آمده است.
فارس: اما در برخی از کتاب‌های تاریخی عنوان شده است که رقیه نام دختر امام علی(ع) بوده و حتی آمده که رقیه نیز همسر مسلم ابن عقیل بوده است. پاسخ شما در این باره چیست؟
بله این دو مورد در کتاب‌های تاریخی آمده است که به عنوان نمونه می‌توان به کتاب‌های مجمل التواریخ و القصص صفحه ۴۵۵ و کتاب تسقیف الامه صفحه ۱۱۳ اشاره کرد که باید گفت در مورد اینکه می‌گوید رقیه همسر مسلم ابن عقیل است و همراه کاروان بوده که در هیچ سند و مدرکی چنین چیزی تاکنون نیافته‌ام و باید در این مورد بیشتر مطالعه کرد. اما در مورد دختر امیر المومنین(ع) باید گفت همه این مقاتل اعلام کردند این دختر در سن کودکی یعنی بین سه تا پنج سال بوده است و در پاسخ باید گفت که حادثه کربلا حداقل ۲۰ سال بعد از شهادت امیر المومنین رخ داده و قطعا چنین چیزی که ایشان دختر خردسال داشته باشد محال است.
اما دو پاسخ مهم و متقن دیگر وجود دارد که می‌توان اثبات کرد رقیه(س) دختر امام حسین(ع) بوده است؛ اول اینکه در اشعار یکی از اصحاب امام صادق و امام کاظم (ع) که از راویان مورد وثوق و بزرگ شیعی است و سیف بن عمیره نام دارد به این دختر و این نام تصریح شده است آنجا که می‌فرماید:
لم أنسها و سکینۀ و رقیه/ یبکینه بتحسّر و تزفّر
و رَقبۀ رق الحسود لضعفها/و غدا لیعذرها الذی لم یعذر
و در بیت بعد برای اثبات اینکه رقیه دختر امام حسین بوده است در محضر آن دو امام همام می‌گوید:
یدعون امهم البتوله فاطمه/دعوی الهزیز الواله متحیر
یاامنا هذاالحسین مجدل/ملقی عفیرا مثل بدر مزهر
و حتی در ماجرای سید ابراهیم دمشقی(ره) نیز وجود این دختر بچه اثبات شد به طوری که این سید جلیل القدر در قرن حاضر این دختر را چند شبانه‌روز بر روی دست گرفت تا قبرش تعمیر شود.
برای اثبات بیشتر می‌توان مقتل طبری اشاره کرد که صاحب این کتاب یکی از عالمان معاصِر خواجه نصیرالدین طوسی است. در این کتاب هم به مصائب خرابه شام تصریح شده و حتی نویسنده کتاب معتقد است که این طفل چهار ساله بوده و حتی یکی از فضلای معاصر کتابی بنام «ریحانه کربلا» نوشته و در آنجا ۶۰ کتاب درباره شخصیت حضرت رقیه(س) معرفی شده است.
* تایید وجود حضرت رقیه(س) در منابع اهل سنت
فارس: نظر اهل تسنن در این باره چیست؟
در کتاب «ینابیع‌الموده» تألیف شیخ سلیمان بلخی حنفی قندوزی در جلد دوم همانند نقل صاحب لهوف مرحوم علامه سیدابن طاووس به وجود ایشان اشاره شده است.
فارس: مورد توجه قرار دادن و به زیارت رفتن بزرگان به مقبره شریف این بانو نیز مطلب قابل توجهی است نمونه‌هایی از این موارد را اگر قابل ذکر است بیان بفرمایید؟
بسیاری از بزرگان، علماء و عارفان ربانی برای استفاده و زیارت این بانو مشرف می‌شده‌اند. شیخ بهایی، علامه سید محسن امین، مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی، مرحوم آیت‌الحق سید هاشم حداد، علامه ملا محمد صالح برغانی، آیت‌الله شیخ عباس قمی، آیت‌الله میرزا جواد تبریزی، آیت‌الله محمدتقی انصاری همدانی، آیت‌الله خزعلی، مرحوم آیت‌الله سیبویه، مرحوم آیت‌الله بهلول، آیت‌الله شوشتری، مرحوم آیت‌الله فهری‌زنجانی و بسیاری از عالمان بزرگوار دیگر به زیارت مقبره شریف این دختر مشرف شده و مقصود آنها از زیارت این دختر جلیله زیارت دختر امام حسین (ع) بوده است.
فارس: سخن پایانی
امیدوارم آقایانی که مطلبی بیان می‌کنند و می‌نویسند همه ابعاد گفتار و نوشتار را در نظر گرفته و بعد اقدام فرمایند. در آثار سلف صالح و بزرگان شیعه تحقیق و تتبع کنند و در مقابل اگر کسی هم سخنی شاذ و نادر از او صادر شد در مرتبه اول در کمال ادب پاسخ علمی داده شود و اگر خدای ناکرده غرض و مرضی در کار بود که حسابشان با کرام‌الکاتبین است.
افزودن دیدگاه جدید