در آستانه عید غدیر در گفت و گو با کارشناسان دینی مطرح شد

کد خبر: 14016
پایگاه رسمی حجت الاسلام موسوی مطلق

وارث: بعید است کسی باشد که خود را مسلمان بداند ولی نامی از غدیر و این که چه رویدادی در آن رخ داده را نشنیده باشد، آری نه تنها شیعه بلکه سایر فرق و حتی برخی از علمای بزرگ اهل سنت نیز که منصفانه و بدور از تعصب و عناد قضاوت کرده اند، به دلیل متواتر بودن حدیث غدیر و خطبه نبی اکرم (ص) نتوانسته اند آن واقعه را انکار یا تکذیب نمایند. 
عالم هستی، تحت نظارت امام معصوم اداره می شود/ اسلام بدون امام یعنی اسلام بدون راهبر / اعلام وحى، تضادى با اختیار انسان ندارد .

مجموعه وارث در آستانه عید سعید غدیر نشستی را با کارشناسان دینی حجج اسلام سید مهدی حائری زاده ، سید عباس موسوی مطلق و سید عبدالحمید شهاب پیرامون واقعه غدیر خم صورت داده است که مشروح این نشست را در ادامه می خوانید.
وارث: چرا امام امت اسلامی را خداوند تبارک و تعالی باید انتخاب کند؟

حجت الاسلام موسوی مطلق: انتخاب امام از ناحیه خدای متعال یکی از اصول اعتقادی شیعه می باشد، جایگاه مردم و هدایت آنان در نزد خدای مهربان به قدری بالا و والاست که انتخاب و نصب این پیشوای مردم باید از ناحیه ی خداوند متعال باشد و چون علم و عصمت از ارکان مهم امام است لاجرم از ناحیه خدای متعال منصوب می شود، به همان دلایلی که پیامبران الهی باید از ناحیه خدا باشند امامان نیز منصوب از ناحیه خدا هستند. آیا مردم به کسی که خود را پیامبر بداند، ایمان و اعتماد پیدا می کنند؟ خیر، مردم آوامر او را نمی پذیرند اما وقتی اثبات شد از ناحیه خدا آمده است، مردم با طیب خاطر و اطمینان قلب، امور خود را به او می سپارند، اینجاست که اولی به انفس می شود.

حجت الاسلام حائری زاده: شیعه معتقد است که مدیریت عالم هستی که یک بخشی از آن، کره خاکی است تحت نظر امامت امام معصوم باید اداره شود؛ بنابراین درباره امام و امام معصوم گفتند باید کسی باشد که از طرف خدا منصوب شده باشد، انسان کاملی باشد که مظهر اتم و اکمل صفات جمالیه حق تعالی است؛ به این جهت امامت انتخابی است نه انتصابی. چه مردم پذیرا باشند چه نباشند امامت به قوت خود باقیست، البته اگر مردم نپذیرفتن، امام خودش را تحمیل نمی کند، همانطور که امیرالمومنین (ع)، ۲۵ سال خانه نشینی کرد گرچه به این معنا نیست که او در طول این سالها، امام نبوده  است بلکه مردم توفیق هدایت و رهبری امام را در آن برهه نداشتند. علت این که خداوند امام امت را انتخاب می کند، این است که مردم عالم، الگوی سبک زندگی را در تمام مسائل همچون مسائل خانوادگی، سیاسی، اجتماعی خود را با این امام که مظهر انسان کامل است، تنظیم کنند بنا بر این امامت باید انتصابی باشد و تحت نظارت امام باید این عالم اداره شود.
 
حجت الاسلام شهاب: شرایط و ویژگی هایى وجود دارد که شناخت انسان کامل، و شناسائى آن ویژگی ها، براى انسان ها ممکن نیست. انسان موجودى است ناشناخته، و کشف راز درون انسان ها براى مردم امکان ندارد، حال که انسان ها در انتخاب و شناخت رهبر کامل، عاجزند باید خداوند خالق بشر به کمک انسان ها آمده و رهبران کامل را معرفى فرماید که : (الله اعلم حیث یجعل رسالته.)(خدا آگاه تر است که رسالت خود را در کجا قرار دهد.) از این رو امام على (ع ) را خداوند برگزید و در روز غدیر به بیعت همگانى با آن حضرت، فرمان داد.
 
وارث: اگر امام را خدا انتخاب مى کند، پس بیعت مردم چه نقشى دارد؟
 
حجت الاسلام حائری زاده: نقش مردم در انتخاب امامت این است که باید تبعیت کنند و درخواست و اهدافی که امامان ترسیم می کنند بجا بیاورند این نکته در نهج البلاغه آمده است که امیرالمومنین (ع) می فرماید: «أَنَّ النَّاسَ یَنْظُرُونَ مِنْ أُمُورِکَ»(۱)؛ مردم ناظر بر امور حکومت هستند. افکار عمومی می تواند کار گشا باشد «إِنَّمَا یُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحِینَ بِمَا یُجْرِی اللَّهُ لَهُمْ عَلَى أَلْسُنِ عِبَادِهِ»(۲) خداوند حرف هایی را بر زبان توده هایی از مردم جاری می کند، توده هایی که بی غرض و مرض هستند شاید بعضی از کلمات بر زبان مردمی جاری شود که ممکن است به ذهن دیگران نیاید، مانعی هم ندارد که مردم بر اعمال حکّام و حاکمان نظارت داشته باشند. البته اگر اداره امور نزد امام معصوم باشد یقیناً باید این مردم تبعیت کنند بر آنچه که امام انجام می دهد.

حجت الاسلام شهاب: خداوند همانگونه که خوبی ها و بدی ها را معرفى کرد و راه سعادت و شقاوت را نشان داد امام حق را نیز معرفى مى کند. اما انسان ها در انتخاب رهبر آزادند، مى توانند امام حق را انتخاب کنند و به سعادت برسند و یا مخالفت کنند و گمراه شوند. آنگونه که در دیگر رهنمودهاى الهى گروهى رستگار و گروه دیگر منحرف گشتند.
پس از حادثه غدیر نیز گروهى امامت امام على (ع ) را انکار و غصب کردند و گروهى بر ولایت و رهبرى آن حضرت وفادار ماندند، و انواع شکنجه ها را به جان خریدند. پس اعلام وحى تضادى با اختیار انسان ندارد.
 
حجت الاسلام موسوی مطلق: در انتخاب امام معصوم، مردم نقشی ندارند، کدام پیامبر با نظر مردم انتخاب شده است که امام معصومی که مرتبه اش بالاتر از پیامبران الهی بجز خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله) می باشد، انتخاب شود؟ امام می خواهد مردم را هدایت کند و به سر منزل مقصود برساند اگر قدرت تشخیص و انتخاب امام را داشته باشند خب هدایت خیلی لازم نیست، امام معصوم فقط از ناحیه خدا منصوب و انتخاب می گردد، ایشان مصطفی و مجتبی خداوند می باشند.
 
وارث: بیعت مردم با امام، چه ره آورد هایی در پی خواهد داشت؟
 
حجت الاسلام حائری زاده: در واقع بیعت با امام، سعادت دنیا و آخرت آن ها را رقم خواهد زد و با نقشه ای که امام، مقابل راهشان ترسیم می کند، خودشان را تطبیق می دهند؛ این «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم (۳)» و یا «بابی انت و امی و نفسی و مالی و اولادی»باید واقعی باشد، طبق فرمایش حضرت رضا(ع) که فرمود: «لَوْ عَلِمَ الناسُ مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا (۴)» چنانچه مردم زیبایی های کلام ما را می فهمیدند و درک می کردند یقیناً از ما تبعیت می کردند. بنا بر این، سعادت دنیا و آخرت و قرب الهی به دست امامان معصوم (ع) بوجود خواهد آمد و در واقع جامعه از آن جهلی که گرفتار شده، بیرون می آید و در ذیل آیه دارد که برکات از در و دیوار جامعه ای که خودشان را منطبق با امام قرار دادند، سرازیر خواهد شد.

حجت الاسلام موسوی مطلق: بیعت به معنای بستن پیمان تبیعت و وفاداری می باشد و این یکی از مفاهیم شاخص و مهم در اسلام و سایر ادیان بوده و هست. بیعت یعنی مردم با تعهدی که در بیعت برای آنان ایجاد می شود در اداره ی امور مملکت مشارکت دارند یک دموکراسی سالم و عقلی بدون آفت را در پی خواهد داشت.بیعت مردم با امام ضامن اجرای فرامین الهی خواهد بود. بیعت مردم با امام و وفادار ماندن آنان با بیعت از هرج و مرج و اختلال در امور مردم جلوگیری می شود چرا که به تعبیر صدیقه کبری (سلام الله علیها) امامت «نظام الملّه» است. این بیعت و تبعیت سبب رشد و تکامل آنان می شود، در زیارت جامعه داریم:اَمرُکُم رُشد(۵). سعادت اخروی در بیعت و تبعیت از ولیّ و امام است:مَنِ اتَّبَعَکُمْ فَالْجَنَّهُمَأْوَاهُ(۵). خوشبختی در قبول این ولایت و تبعیت از آن است، در زیارت جامعه کبیره آمده است:سَعِدَ مَنْ وَالَاکُمْ(۵). بیعت و تبعیت امام یعنی پذیرفتن حکومت عقل و عاقلان بر مردم، آنان عقل کل هستند.
 
حجت الاسلام شهاب: چون امام و رهبر جامعه باید در میان مردم زندگى کند، امر و نهى داشته باشد به خوبیها فرمان دهد، و مردم را براى پاکسازى و تصفیه دلها و جامعه از پلیدیها بسیج کند، باید مردم او را قبول داشته و با او بیعت کنند تا پشتوانه اجرائى داشته باشد.
اگر مردم به علل گوناگونى از حق منحرف شوند و دستورات امام حق را رعایت نکنند یا او را در انزوا قرار دهند، فرمان و دستورات امام بر زمین مى ماند و در عمل امامت و رهبرى او براى آنها نقشى نخواهند داشت.
 
وارث: آیا غدیر، فقط روز بیعت با امیرالمؤ منین(ع) است؟ و یا شامل دیگر ائمه طاهرین (ع) هم می شود؟

حجت الاسلام شهاب: ولایت امام على (ع) پیش از غدیر بارها و بارها توسط پیامبر اسلام (ص) مطرح گردید.
(بریده بن خضیب اسلمى) مى گوید: روزى رسول خدا(ص) به جمعى و به من امر فرمود:(ما هفت نفر بودیم از جمله ابوبکر، عمر، طلحه و زبیر )که : “سلمو على على با مره المؤمنین .” (۶) (به على سلام کنید )
ما به او به لفظ یا امیرالمؤمنین، سلام کردیم، با آنکه رسول الله(ص) زنده و در کنار ما بود.
 
حجت الاسلام موسوی مطلق: غدیر یعنی پذیرفتن اینکه امام به نص و وصیت است؛ یعنی خدا و رسول صلی الله علیه و آله انتخاب نمودند، به نص صریح کلام خدا و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که هرچه بگوید وحی است وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى (۵) ؛ و وصیت آن بزرگوار است. بیعت غدیر بیعت با امام و امامت است.
 
حجت الاسلام حائری زاده: در خطبه غدیریه ۵۰ جمله راجع امیر المومنین(ع) است نام مبارک امیرالمومنین(ع) به عنوان ولی خدا ۴۰ مرتبه نام برده شده است در این خطبه، ولایت ائمه طاهرین (علیهم السلام) ۱۰ جمله بکار برده شده؛ بیعت با معصومان ۱۰ جمله  و راجع حکومت حضرت مهدی، ۲۰ جمله، نام امام زمان (عج) چهار مرتبه به عنوان مهدی و در آن خطبه ۲۵ آیه را به اهل بیت (ع) و ۱۵ آیه قران را به دشمنان اهل بیت(ع) منتصب کردند که بنا بر این، روز غدیر فقط روز بیعت با امام علی(ع) نیست بلکه ولایت ائمه (ع) پس از ایشان هم باید پذیرا باشد.
 
وارث:  آیا بیعت عمومی مردم با حضرت علی(ع) مطابق با مقوله آزاد اندیشی و دموکراسی است؟

حجت الاسلام موسوی مطلق: معنای آزاد و معنای اندیشیدن و دموکراسی در غدیر خم و بیعت مردم با امام به معنای واقعی و حقیقی ظهور نمود، پیامبر صلی الله علیه و آله همانند خدا در الست اعتراف گرفت: و همه “قالوا بلی” گفتند، پیامبر صلی الله علیه و آله اولی به انفس را از آنان اعتراف گرفت و سوال نمود، آنان که عقل داشتند و اندیشیدند به حکومت عقل وفادار ماندند، آنان که آزاد فکر نکردند و شیطان به جای آنان اندیشید و بدون تفکر جواب دادند، پیمان شکنی نمودند، همه در بیعت مشارکت کردند یک دموکراسی به معنای واقعی، منظورم از واقعی این است: به احترام انتخاب خدا و ابلاغ رسول خدا صلی الله علیه و اله همه به میدان آمدند و بیعت کردند و شرکت در این کار مهم کردند، اما آنان که در بند شیطان بوده و هستند سر باز زدند، اما آنان که در فضای آزادی و اختیاری که خدای متعال داده پرواز می کنند همیشه در حال رشد و کمال هستند و آرامش بر آنان حکمفرماست و عاقبت نیز از آنِ آنان است.
 

حجت الاسلام حائری زاده: بله کاملا منطبق با دموکراسی است یه بحث این است که خداوند باید امام را انتخاب کند و پیغمبر باید ابلاغ کند و بحث دیگر اینجاست که وقتی پیغمبر او را انتخاب می کند و معرفی می کند چون معّرِِف و معّرَف مصداق و مظهر یک انسان مومن و کامل هستند بنا بر این مردم با این امام بیعت می کنند و در بیعت آزاد هستند. امیرالمومنین(ع) جمله نورانی دارند که حضرت فرمودند من هیچکس را مجبور به بیعت نکردم «الاستبداد علینا و هذا المقام» کسی نخواست استبداد کند و در مقامی که ما هستیم به زور بیعت بگیرد «و نحن الاعلون» در حاتیکه ما برتر هستیم. امیرالمومنین(ع) مردم گرا بود اما عوام زده و عوام فریب نبود  «بایَعَنِی النّاسُ غَیْرَ مُسْتَکْرَهِینَ وَ لا مُجْبَرِینَ  بَلْ طائِعِینَ مُخَیَّرِینَ» مردم با من بیعت کردند اما هیچ اجباری نبود هیچ زوری پشت آن نبود بلکه حق حاکمیت در واقع برای انتخاب مردم و برای انتخاب حاکمشان مخیر بودند. امام خودش را عرضه می کند و این مردم هستند که اگر سعادت دنیایی و آخرتی خودشان را بخواهند، بدون قوه قهریه ای می توانند بیعت کنند و در بیعت کردن و نکردن آزاد هستند و در واقع این موضوع با مقوله آزاداندیشی تناقضی ندارد بلکه کاملاً منطبق است.
حجت الاسلام شهاب: اصل شرکت مردم در سرنوشت خویش اصل آزادى مردم در حکومت اسلامى حادثه غدیر زیباترین جلوه آزادى در حکومت اسلامى است با اینکه امام حق را خدا برگزید، و پیامبر خدا (ص ) او را معرفى فرمود.حق بیعت به مردم داده شده است.
وارث: چرا خداوند به پیامبر اکرم(ص) فرمود که اگر ولایت امیرالمومنین(ع) در غدیر ابلاغ نشود، رسالت ناقص می ماند؟
 
حجت الاسلام موسوی مطلق: اینکه خداوند فرموده: وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ (۷) ؛ در واقع اشاره به این است که روح تمام کارها به امام است. رابطه امامت و ولایت با سایر اعمال و اعتقادات همانند رابطه جسم و روح است البته از یک منظر، یعنی اگر امام نباشد اسلام جسم بی روحی است، تا الان روح آن پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله بود، الان امیرالمومنین علیه السلام و بعد سایر اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، نخ تسبیح اسلام امام است، امام مانند راننده یک ماشین است این ماشین اگر به بهترین کیفیت ساخته شده باشد بدون راننده چه ارزشی دارد؟ آن که می تواند این ماشین را به حرکت در آورد راننده آن است، اسلام بدون امام یعنی اسلام بدون راهبر، اگر پیامبر صلی الله علیه و اله ابلاغ نمی کرد یعنی زحمات ۲۳ ساله خود حضرت به باد فنا رفتن یعنی کانّه هیچ کاری صورت نگرفته است.
 
حجت الاسلام شهاب: هر چیزى براى تداوم و جاودانه ماندن به دو اصل نیازمند است: ۱- اصل علل پیدایش ۲- اصل علل پایدارى و حفاظت. اگر کسی اصل اختراعى را به ثبت برساند و برود، و دیگر کسى آن اختراع را مطرح نکند به تولید انبوه نرساند، آن را حفظ نکند، از آنجا که اصل تداوم و پایدارى با اصل پیدایش و اختراع هماهنگ نشد آن اختراع فراموش مى شود، از یاد مى رود، نابود مى شود. در حفظ و نگهدارى یک ساختمان یک کتاب، یک طرح اقتصادى، نیز این واقعیت جارى است.
در مسائل فکرى و عقیدتى نیز به دو اصل نیازمندیم : ۱ اصل پیدایش ((علت محدثه )) و پدید آورنده . ۲ و اصل پایدارى و حفاظت ((علت مبقیه )) و نگهدارنده. اگر پیامبر مکتب را معرفى کند، و ملت و دولت را با انواع زحمت ها و تلاش ها پدید آورد، و پس از دورانى از دنیا برود و علت پایدارى و حفاظتى نباشد که راه و رسم او را تداوم دهد، و مکتب او را از انواع تحریف و دگرگونى برهاند. ره آورد رسالت تاراج مى شود و پس از اندک زمانى اثرى از آن باقى نخواهد ماند. پس رسالت بدون ولایت و امامت نا تمام است.
 
وارث: چرا پیغمبر (ص) موضوع به این مهمی را در غدیر خم مطرح کرد؟ و چرا این موضوع را در مدینه بیان نکرد؟
 
حجت الاسلام حائری زاده: جمعیت حاضر در واقعه غدیر به مراتب بیشتر از مدینه بود و نکته حائز اهمیت، حضور مسلمانان دیگر در آن واقعه بود. نکته مهم تر اینکه بحث غدیر را حدود ۳۶۰ عالم اهل سنت در منابع خودشان نقل کردند. ابن حجر در «الصواعق المحرقه» تصریح می کند که غدیر از طریق ۱۱۰ صحابی رسیده از طرق فریقین (شیعه و سنی) نقل شده است و ۳۰ عالم سنی کتاب هایی را راجع آن نوشته است. مثلا طبری ۲ جلد کتاب در اسناد غدیر نوشته  و عجیب اینجا است که غدیر فقط مسئله تاریخی نیست می تواند در بحث کلام، انسان شناسی، سیاسیت، فرهنگ، اخلاق و موضوع انسان و رهایی انسان است و کهنه نمی شود غدیر درتداوم مبعث در احیا عدالت و عقلانیت و معنویت است البته از بعد تاریخی هم مهم است و از اعتقادات فریقین است.
 
حجت الاسلام موسوی مطلق: در مدینه فقط اهل مدینه بودند در غدیر، آن هم در حجه الوداع و در آن مکان حساس بیان نمود که تمام مسلمانان بلاد که برای حج آمده اند، خبر را بشنوند، آن روز عظیم ترین تجمع تاریخ بوده است.
 
وارث: چرا از حدود ۱۲۰ هزار نفری که در غدیر خم حضور داشتند و شاهد بیعت بودند پس از فتنه سقیفه مخالفت نکردند؟ و اگر واکنش نسبی هم بوده چرا در تاریخ بیان نشده است؟
 
حجت الاسلام حائری زاده: اولاً افرادی که مخالفت می کردند همچون سلمان بودند که می گویند وقتی مخالفت کردم چنان مشت بر سر من کوبیدند که شرح آن در کتاب اسرار آل محمد (ص) بیان شده است. ابوذر چرا به بیابان های «ربذه» تبعید شد؟. چرا از سلمان روایت نقل نشد؟ چرا از جناب محمد بن ابی بکر روایتی نقل نشد؟.  اینها دال بر این است که یک خفقان وحشتناکی در جامعه ایجاد کرده بودند و نفس ها در سینه ها حبس گشته بود. آن هایی  که جرات مقابله داشتند با آن ها برخورد می کردند و زندانی و تبعید می کردند و برخی نیز بر اثر دنیا پرسی و غفلت نیز کتمان می کردند همان طور که روایت داریم آقا امیر المومنین (ع) و حضرت زهرا (علیها سلام) به خانه انصار و مهاجرین می رفتند و می فرمودند: «انسیت یوم الغدیر» آیا روز غدیر رو فراموش کردید آیا یادتون نیست همچنین روزی هم هست برخی از آن ها می گفتند ما را وارد این بازی ها نکنید سن ما بالا رفته و یادمون نیست. همچنین عده ای را حکومت تطمیع می کرد و با زر و زور می خرید و این گونه است که در تاریخ اهل سنت این واکنش ها بیان نشده است چرا که با این مطالب برخی از آن هایی که حاکمیت را با غصب از آن خود کردند زیر سوال خواهند رفت.
 
حجت الاسلام موسوی مطلق: اولاً این ۱۲۰ هزار نفر در غدیر بودند و بعد متفرق شدند، فتنه در مدینه بوده و ثانیاً اعلان مخالفت بود اما به جهت اینکه یهود پشت قضیه بود و این مخالفان هم جزء سران قبائل بودند، اعتراض معترضین به کرسی ننشست.
_______________________________________________________________________
پی نوشت:
۱- عهد نامه مکتوب حضرت علی(ع) براى مالک اشتر نخعى- نهج البلاغه
۲- عهد نامه مکتوب حضرت علی(ع) براى مالک اشتر نخعى- نهج البلاغه
۳- فرازی از زیارت عاشورا
۴-  میزان الحکمه، ج ۸، ح ۱۳۷۹۷
۵- مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره
۶- اصول کافی/ جلد دوم 
۷- سوره مائده آیه ۶۷

 

افزودن دیدگاه جدید

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.