برگ‌هایی از خاطرات سفر به ترکیه
برگ اول
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
پیش از این سفر (بهار ۱۴۰۴)، دو سفر گذرا برای رفتن به سوریه از ترکیه داشته‌ام؛ هر دو در نیمهٔ دوم دههٔ هفتاد: یکی همراه همسرم و دیگری با اردووی دانشجویان دانشگاه علامه‌طباطبایی. این سفر اما به‌منظور ضبط برنامهٔ «تربت ما» انجام شد. سفرهای قبلی زمینی بودند و این سفر هوایی؛ سفرهای قبلی عمدتاً از نقاط مرزی بود و ارتباط‌گیری با مردم و علما، به‌ویژه در امور دینی، محدود و دارای ممنوعیت‌هایی از سوی دولت وقت؛ اما در این سفر، ارتباطات مذهبی آسان‌تر بود.
قبل از ورود به مباحث، مروری اجمالی بر دولت رجب طیب اردوغان داشته باشم. ترکیه پس از آتاتورک بر پایهٔ نظام سکولار و غرب‌محور بنا شد؛ همان بلایی که ولی‌الله‌خان در افغانستان و رضا شاه در ایران می‌خواستند بر سر مردم و کشور بیاورند. در ایران موفق نشدند چون پیوند مردم با علما سد محکمی در برابر این اندیشه بود.
در دورهٔ اردوغان تغییرات چشم‌گیری در حوزهٔ فرهنگی رخ داد؛ مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. رشد محسوس اسلامی‌سازی جامعه؛
۲. حذف ممنوعیت پوشش اسلامی—بی‌حجابی اجباری بود. نکتهٔ جالب این بود که باحجاب‌ها واقعاً باحجاب بودند؛ حجابی مقبول و پوشیده، بدون هیچ تار مویی معلوم؛ کم‌حجاب‌ها هم نسبت به ایران، معمولی بودند.
۳. توسعهٔ برخی مدارس دینی و مراکز مذهبی؛
۴. افزایش بودجهٔ سازمان‌های مرتبط با امور دینی؛
۵. احیای برخی مراسم دینی مانند نمازهای جماعت باشکوه.
تمام این تلاش‌ها برای احیای تفکر و حکومت عثمانی است و مسایل فرهنگی کاملاً به سیاست گره خورده‌اند؛ که بنا بر دلایلی، خطرات خاص خود را برای منطقه و ایران دارد.
و اما اتفاقات سیاسی در ترکیه بعد از اردوغان:
۱. کاهش اختیارات مجلس؛
۲. محدودیت آزادی رسانه‌ای؛
۳. کنترل شدید اینترنت؛
۴. کنترل تجمعات؛
۵. فعال‌سازی سیاست خارجی و دیپلماسی؛
۶. افزایش سرکوب‌های سیاسی داخلی.
همهٔ این اقدامات نشانهٔ حرکت به سمت دیکتاتوری‌اند؛ بنابراین اگر با اردوغان کاری نداشته باشی، کسی مزاحمت نخواهد داشت.
در حوزه‌های اقتصادی و توسعه نیز اقدامات چشم‌گیری صورت گرفته:
۱. ساخت آزادراه‌ها، فرودگاه‌های بزرگ و متعدد، انواع پل‌ها، تونل‌ها حتی تونل زیر دریا؛
۲. توجه به زیباسازی شهرها.
با وجود این پیشرفت‌ها، مشکلات جدی هم هست:
۱. فساد اقتصادی؛
۲. تورم حدود ۴۵ درصد؛
۳. کاهش قدرت خرید مردم؛
۴. کاهش دستمزدها؛
۵. کاهش ارزش پول ملی.
پایان بخش اول.
سیدعباس موسوی مطلق