شرح دعای سوم صحیفه سجادیه از حجه الاسلام والمسلمین موسوی مطلق
انتشار در روزنامه عصر ایرانیان
پنجشنبه 13 بهمن 1401 شماره 3765
بسم الله الرحمن الرحیم
الْخُشَّعُ الْأَبْصَارِ فَلَا یرُومُونَ النَّظَرَ إِلَیک، النَّوَاکسُ الْأَذْقَانِ،
دیدگان به خشوع فرو هشتهاند، و اراده نگریستن به انوار جلالت نمینمایند، سرها به زیر افکندهاند .
خشوع مصدری عربی است از ریشه خشع که معنای اصلی آن پایین آوردن یا خم کردن سر است (ابن فارس ذیل خشع ) بر این اساس برای آن معنای نگاه به زمین دوختن، (کتاب العین ، ج ۱ ، ص ۱۱۲ ) و نگاه خود را به زمین دوختن و هم‌زمان صدای خود را پایین آوردن است (ابن‌سیده، المحکم و المحیط الاعظم، ذیل «خشع»، چاپ عبدالحمید هنداوی، بیروت ۱۴۲۱/ ۲۰۰۰.)
خشوع در صدا ،اعضا وجوارح نمود دارد و چشم یکی از آن جوارح است که البته اعضا وجوارح تحت تاثیر خشوع قلب قرار گرفته می شوند .
امام صادق سلام الله علیه در ذیل ایه دوم سوره مومنان الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ فرمودند :الخُشوعُ غَضُّ البَصَرِ فِى الصَّلاةِ.فروتنى ، پايين انداختن نگاه در نماز است.
در قرآن کریم خشوع به چشم هم نسبت داده شده است در سوره مبارکه قمر آیه شریف ۷ فرموده است :
«خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ یخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ کأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُّنتَشِرٌ»؛ آنان در حالی که چشم‌هایشان از شدت وحشت به زیر افتاد، همچون ملخهای پراکنده از قبرها خارج می‌شوند.
چنان عظمت و جلالت خدا باعث شده که فرشتگان تمنای تماشا نکنند و سرها در برابر آن عظمت پایین افتاده است .
خشوع بدون معرفت و خالی از محبت خشوع نیست .